img089 (28)

Profil Psychoedukacyjny PEP-R oparty jest na rozwojowej koncepcji oceny, która zakłada, że:

1)    dzieci autystyczne zmieniają swoje zachowania w miarę dorastania oraz

2)    należy uwzględnić aktualny poziom rozwoju dziecka autystycznego, aby opracować dla niego szczegółowy program nauczania.

PEP-R jest przeznaczony dla dzieci autystycznych oraz dzieci z zaburzeniami w rozwoju i komunikacji, w wieku od sześciu miesięcy do 7 lat. Można go również zastosować u dzieci do 12. roku życia, jeżeli pewne funkcje są na poziomie niższym niż 7 lat.

Do czasu rozpoczęcia prac nad Profilem Psychoedukacyjnym panowało przekonanie, że dzieci autystycznych nie można badać przy pomocy testów (dzieci „nietestowalne”). Sądzono, że dzieciom tym brakuje odpowiedniej motywacji, aby można było zbadać ich domniemany normalny potencjał intelektualny. Dopiero badania Alperna (1967) oraz prace prowadzone w ramach modelu TEACCH wykazały, że ocena dzieci autystycznych jest możliwa, kiedy zadania testowe są przystosowane do poziomu rozwoju dziecka.

Do charakterystycznych cech testu PEP-R, wyróżniających tę metodę spośród innych, należą:

1)    możliwość modyfikowania przez badającego przedstawiania zadań, aby dziecko mogło wykazać pełnię swoich możliwości;

2)    brak ograniczeń czasowych podczas przeprowadzania testu;

3)    ograniczenie ilości poleceń ustnych;

4)    oszacowanie umiejętności „wydańiających się”.

Opis pozycji w PEP-R A) Skala Rozwoju (131 zadań)

I.    Naśladowanie. Tę pod skalę tworzy 16 zadań, które oceniają: zdolność naśladowania dźwięków i słów demonstrowanych przez badającego, ruchów ciała, naśladowania sposobu wykorzystania przedmiotów. Sehop-ler (1995) podkreśla, iż sfera jest szczególnie ważna w autyzmie, ponieważ jest podstawą formowania relacji społecznych i nauki mowy, (żeby nauczyć się posługiwania mową, dziecko musi chcieć i potrafić naśladować).

II.    Percepcja. 13 zadań ocenia percepcję wzrokową i słuchową zdolność rozróżniania i odbioru bodźców' w tych modalnościach. Zadania prostsze, to np. obserwowanie poruszających się przedmiotów, identyfikacja bodźców' słuchowych. Do zadań trudniejszych należy rozpoznawanie kształtów, rozmiarów' i kolorów.

III.    Motoryka mała IV. Motoryka duża. 34 zadania służą ocenie poziomu umiejętności motorycznych, które są opanowywane przez dzieci w normie w wieku 3-4 lat (np. wchodzenie i schodzenie ze schodów, łapanie piłki, stanie na jednej nodze, cięcie papieru, nawlekanie kulek na nitkę).

IV.    Koordynacja wzrokowo-ruchowa. Kompetencje w tym zakresie służą opanowaniu umiejętności pisania i iysowania. W teście PEP-R 15 zadań służy sprawdzaniu poziomu rysowania, kolorowania, wodzenia palcem po śladzie, przerysowania figur, układanie klocków.

V. Czynności poznawcze. 26 zadań umożliwia ocenę sprawności związanych z rozumieniem mowy. Należą do nich m.in. wskazywanie wymienionej części ciała, rozpoznawanie nazw' figur, kolorów, klasyfikowanie przedmiotów.

VI. Komunikacja; mowa czynna. W tej podskali przy pomocy 27 zadań określa się umiejętności wymagające użycia mowy: liczenie, powtarzanie zdań, nazywanie przedmiotów, figur, prowadzenie rozmowy'.

W systemie oceniania dotyczącym Skali Rozwoju, obok ocen: zaliczone i nie zaliczone, znajdująsię oceny obiecujące. Wskazująone na nie w pełni wykonane zadanie (kiedy dziecko prawidłowo je tylko rozpoczyna) lub gdy badający musi pokazać dziecku, jak ma wykonać zadanie. Całkowitą liczbę zaliczonych zadań z siedmiu sfer umieszcza się na profilu Skali Rozwoju. Na profil ten nanoszone sąrówmież wyniki obiecujące, które określają możliwości dziecka. Opierając się na ocenach zaliczonych i obiecujących przygotowuje się zindywidualizowane programy nauczania, W modelu TEACCH programy te bazują w' znacznym stopniu na „Ćwiczeniach edukacyjnych dla dzieci autystycznych” (Schopler, 1994), gdzie występuje zgodny z PEP-R podział na sfery rozwojowe, z uwzględnieniem poziomów wiekowych, (podręcznik ten oraz „Profil Psychoedukacyjny” wy dane zostały' dzięki staraniom Stowarzyszenia Pomocy Osobom Autystycznym w Gdańsku).

Druga podstawowa skala PEP-R, Skala Zachowań, dostarcza informacji o zaburzeniach dziecka w następujących sferach:

1)    nawiązywanie kontaktów i reakcje emocjonalne,

2)    zabawa i zainteresowanie przedmiotami,

3)    reakcje na bodźce,

4)    mowa.

Sfer tych dotyczą 42 zadania, w któtych zachowanie dziecka można ocenić jako: odpowiednie, umiarkowanie nieodpowiednie, w znacznym stopniu nieodpowiednie. Oceniając nieprawidłowości w jakości, częstości i natężeniu zachowania, badający powinien odwoływać się do w'ieku rozwoju dziecka. Zatem powinien on znać wzory zachowania, charakterystyczne dla dzieci rozwijających

141