img024 (50)

212 Percepcja i waloryzacja przestrzeni

Z kolei w Będzinie i Żywcu identyfikacja zarówno z przestrzenią^ jak i mieszkańcami nowego województwa śląskiego jest niewielka. Szczególnie silny brak identyfikacji widać w Żywcu i glosy o secesji tego miasta i powiatu oraz chęć przynależności do województwa małopolskiego mają potwierdzenie w opinii respondentów⁴’⁵. Możua-ież-powi6daieć,-żc-po-iaz-koleinv widać jaka silę ma proces historycznego długiego trwania. Żywiec bowiem „od zawsze” był w kręgu oddziaływania politycznego i administracyjnego Małopolski i Krakowa stąd też silne poczucie więzi z tym ośrodkiem i brak identyfikacji obcym kulturowo i historycznie Górnym Śląskiem i zarazem województwem śląskim.

Z przedstawionych danych widać też, że fizyczna odległość miasta od stolicy

'i-:

województwa nie implikuje silniejszych związków z województwem Bliski geograficznie Katowicom Będzin (odległość około 15 km), a ściślej jego mieszkańcy, nie czuje większych związków z województwem, a w oddalonym o około 60 km od Katowic Cieszynie zanotowano 50% deklarację takich związków. Oczywiście dane te dotyczą tylko niewielkiej grupy mieszkańców tych miast, ale wydaje się, że szersze badania potwierdziłyby sformułowane tutaj wnioski. Wydaje się więc, że dalej ważne są historyczne i kulturowe granice pomiędzy różnymi ziemiami leżącymi w nowym województwie śląskim.

Wyniki uzyskane w badaniach pokazują, że największy związek respondenci

czują z własnym domem i jego mieszkańcami. Duży z dzielnicą i miastem. Natomiast z szerszymi przestrzeniami i ich mieszkańcami identyfikacja jest już

mniejsza, ćlioc ewenementem spośród cztcrccirbadanych miast jest Mikołów, którego mieszkańcy deklarują silne związki z województwem śląskim. Dla porównania warto przytoczyć wyniki badań, przeprowadzonych w 2003 rok na reprezentatywnej grupie micszkańców_woiewództwa śląskiego, z których wynika, że mieszkańcy województwa śląskiego mają trzy punkty, z którymi silnie sic identyfikują—Sa_io rodzina i dom, własna miejscowość i Polska⁴¹⁶,

a więc kategorie odpowiadające Tuanowskiemu miejscu (dom) oraz kategoriom Stanisława Ossowskiego ojczyzny prywatnej (własna miejscowość) ojczyzny ideologicznej (Polska). Wyniki te są zbieżne z danymi uzyskanymi w trakcie badań nad przestrzenią czterech miast, choć nie pytano się w nich o identyfikację z państwem.

Planowane w Żywcu rcfcrctldum dotyczące oderwani u od województwa śląskiego niedoszło do skutku. Na dzień dzisiejszy (200ó rok) wydaje się, że w Żywcu zaakceptowano przynależność administracyjną do województwa śląskiego podkreślając zarazem swa odrębność kulturową

*** Beata Pawlica, Agnieszka Żarębska-Mazan, Mieszkańcy województwa śląskiego o swoich związkach z nowym województwem, w: Robert Ocislcr. Beata Pawlica. Marek S. Szczepański (red.). Razem i osobno. Społeczności regionalne wobec skutków reformy administracyjnej z 1999 roku. Przypadek Bielsko-Białej, Częstochowy, Katowic. Opala, Tychy-Częstocliowa 200-1. s.6S.

f

W świetle rezultatów badań nad percepcją i waloryzacją przestrzeni czterech j miast, ale także tycli przeprowadzonych w Mikołowie w 2001 roku można i także powiedzieć, że związek.z własna miejscowością jest tym silniejszy im mieiscowość ta ficj przestrzeń i mieszkańcy) jest pozytywniej waloryzowana, i; --Łiakże. że związek z regionem uzależniony jest od elementów kulturowych. to i:    znaczy, że identyfikacja regionalna możliwa jest tylko wtedy, gdy mieszkańcy

L¹.; .postrzegają siebie jako członków zbiorowości rccionnlnoi rdln mikolowianina, śi. często o korzeniach śląskich identyfikacja z województwem śląskim, jego prze-strzenią i mieszkańcami jest oczywista; podobnie dla mieszkańca Żywca lub | powiatu żywieckiego oczywisty jest brak takiej identyfikacji).

4.7. Najważniejsze wnioski wynikające z badań

Przedstawione wyniki badań empirycznych pozwoliły pokazać przestrzeń badanych miast w oczach osób. które na co dzień są użytkownikami miejskiej r przestrzeni. Tym samym zaprezentowano miasta zgodnie z postulowanym przez ■' Floriana Znanieckiego współczvnnikiem-humanisive-/nyin ! Pomimo nicreprczcntatywności próby badawczej można z zgromadzonych danych wyciągnąć klika generalnych wniosków.

1.    Przestrzeń trzech z czterech badanych miast postrzegana i waloryzowana jest w bardzo podobny sposób. Chodzi tu o Cieszyn, Mikołów i Żywice. Wynika to z faktu podobnej struktury przestrzennej z dominującą rolą starego, pozytywnie waloryzowanego centrum i marginalizowanym znaczę*

:    nicm nowych, wybudowanych w latach powojennych osiedli.

2.    Przeciwieństwem tych trzech miast jest Będzin. Powojenne zmiany, jakie zaszły w strukturze przestrzennej tego miasta stanowią znakomitą cgzcmplifikację stwierdzenia Bohdana Jałowieckiego: „Współczesna urbanistyka i architektura zburzyły niemal całkowicie cały istniejący system kodów pozwalających na prawidłowe odczytanie sensu przestrzeni, a tym samym wprowadziły do naszych miast i domów, a w istocie do całego życia nieład i chaos''"’. Ten nieład i chaos odczytują wyraźnie będzinianie, dla których właściwe jedynie zamek jest istotnym znaczącym elementem przestrzeni miasta. Szczególnie widoczny jest w tym mieście brak rynku - żadna przestrzeń, z główną ulicą zdewastowanego i negatywnie waloryzowanego centrum włącznie, nie pełni roli symbolicznego

i funkcjonalnego centrum miasta. Pozytywną ikoną miasta jest tylko zamek

⁴¹ ’ Bohdan Jałowiecki, Przestrzeń znacząca.... dz. cyi. s. 3$.