img025 (28)

fonów — słów identycznych, lecz o zupełnie innym znaczeniu (symbol *, „gwiazda", sb’, był używany także na określenie „drzwi", sb*' , i „uczyć”, sb’). Później przyzwyczajono się odróżniać wszystkie wyrazy, poza najbardziej oczywistymi, zarówno poprzez zaznaczanie ich cech fonetycznych, jak i za pomocą determinatywów.

Najogólniej można powiedzieć, że znaki hieroglif iczne miały zastosowanie trojakie. Mogły być użyte jako słowa-znąki, jako fonogramy i komplementy fonetyczne, a wreszcie jako determinatywy. Egipski system hieroglif iczny obejmował 604 symbole oprócz cyfr, licznych ligatur i wariantów znaków.' Słowa-znalci jako takie występowały niezbyt często. Fonogramy zawierały zazwyczaj same rdzenie słów, od których zostały urobione. W piśmie egipskim, które podobnie jak alfabety semickie wyrażało jedynie spółgłoski, przeważają fonogramy dwuspółgłoskowe i jednospół-głoskowe, ponieważ w rzeczywistości fonogramy trójspółgłoskowe niezbyt

P=7		Hf	O	H 'O' (J		k	fi	r^\	! C53
l"	2	3	4	5	6	7	8	9	10
cr>	©		*AWV\ «w>W\ <WWVł		Itto.		M	O, o oo	f
ii	12	13	1+	15	16	17	18	19	20
5}	Jh		W		m	2łv	)		57 A
$3	Ś3	A	I	-63-		hw	CD		1 \
21	22	23	24	25	26	27	2e	29	30
				i
CS3			CDI	X	cup,	i Ulub 1 1	■J	\
31	32	33	34	35	36	37	38	39
		17.	Determinatywy		hierog	[lificzne

1. Niebo, pułup, wszystko, co jest powyżej; 2. nocne niebo z gwiazdą zwisającą jak lampa, ciemność, noc; 3. niebo ześlizgujące się na swoje cztery podpory; burza i huragan (powyżej); deszcz lub rosa padająca z nieba (poniżej); 4. słońce, bóg słońca Ra, dzień, czas w ogóle; 5. błyszczeć, świecić się; 6. księżyc, miesiąc; 7. gwiazda, gwiazda poranna, godzina, pora modlitwy, modlitwa; 8. kwitnienie, rok, czas w ogóle, ostatni rok panowania jakiegoś króla; 9. obcy kraj, pustynia; 10. góra; 11. wyspa; 12. miasto; 13. okręg; 14. woda; 15. skóra; 16. dżdżownica; 17. roślina, jarzyna, zioło, wysuszony; 18. pole, ogród; 19. zboże; 20. mężczyzna, 1 osoba 1. poj.; 21. kobieta, 1 i 2 osoba 1. poj.; 22. bóg lub osoba boska; 23. modlić się, wielbić, adorować, błagać, chwalić; 24. wysoki, wyniosły, rozweselać; 25. zob. 26. płakać, łza, smutek; 27. włosy 1 sierść, łysy, brak, luka (w rękopisach), barwa, cera; 28. fallus, przód, męski, zapładniać; 29, kobiety, boginie, miasta; 30. słodki, miły; 31. kadzidło; 32. zwój papirusu, wiązać, zawiązywać, kończyć się; 33. zwój papirusu (związany w środku), księga, nadanie, dokument, rejestr, grupować, idee abstrakcyjne; 34. owal wokół imienia królewskiego, tzw. kartusz; 35. para kijów karbowanych, liczyć, mijać, oddalać się; 36. chleb, ciasto; 37. znak liczby mnogiej; 38. przeczenie, nie, nic, brak, potrzeba; 39. róg

były potrzebne; sporo bowiem znaków egipskiego pisma hieroglificzneg to w równej mierze ideogramy, co fonogramy trójspółgłoskowe. Istniał około 75 fonogramów dwuspółgloskowych, z których jakieś 50 było w pc

\    $ l ©

rij    lukilka    luk    kwili    iloilce

d ^    6

sandał    łuk    pług    Chleb

A .Cha tP    ^

iść    walczyć    wiosłować    płakać

1S. Hieroglificzne siowa-znski

wszechnym użyciu. Z punktu widzenia historii alfabetu najważniejszymi fonogramami były znaki jednospółgłoskowe, które jednak nie należały (lub przynajmniej nie wszystkie z nich należały) do znaków najczęściej używanych. Nie udało się jeszcze wyjaśnić genezy niektórych znaków jednospółgłoskowych. Można podejrzewać, że na powstanie paru z nich' złożyło się kilka przyczyn, w wypadku pozostałych znaków jednospółgłoskowych zaś nie wiemy, czy przy urabianiu ich odegrała jakąś ważniejszą rolę akrofonia, która polega na przedstawianiu pierwszej spółgłoski wchodzącej w skład nazwy danej rzeczy za pomocą słowa-zna-ku tejże rzeczy. Najczęściej do oznaczania spółgłosek pojedynczych służyły symbole przedstawiające pewne przedmioty, dla których nazw (niejednokrotnie zarzuconych już w zamierzchłej starożytności) spółgłoski te były szczególnie charakterystyczne, albo przedmioty, których nazwy wskutek zaniku innych elementów fonetycznych zostały zredukowane do tylko jednej sylaby. Bez względu na ich genezę pismo hieroglificzne zawierało 24 znaki jednospółgłoskowe, za pomocą których można było wyrazić wszystkie egipskie dźwięki spółgłoskowe; powiększona później o homofony, liczba ta wzrosła do około 30 znaków. DJatego też niektórzy uczeni mają Egipcjan za lud „o świadomości alfabetycznej” (K. W. Sloley), za lud, który,posiadał..najdawniejszy alfabet świata.

Nie możemy jednak wykluczyć odmiennego poglądu. W prawdziwym