IMGP0430

430

430

WODA KOŃCA XX WIEKU

1008

1009

r

ki traktują modę z większą dozą sceptycyzmu, a 57,8% spośród nich z robieniem zakupów czeka na wyprzedaże⁴. Coraz mniejsze kwoty przeznaczane są także na zakup ubrań męskich i dziecięcych.

Męska pret-a-porter zrzesza około trzystu pięćdziesiędu zakładów, mających obrót w wysokości 24,5 miliarda franków, z czego 5 miliardów przypada na eksport (wliczając filie i licencje⁵).

Chociaż Francja od początku lat osiemdziesiątych pogrąża się w permanentnym kryzysie, przy postępującej stagnacji konsumpcji i eksportu, to paradoksalnie znak „madę in France” niezmiennie fascynuje zagraniczną klientelę.

MODA ZINSTYTUCJONALIZOWANA Pod koniec XVIII wieku zaczął się długotrwały proces prowadzący do dostrzegania walorów artystycznych w sztuce użytkowej. Jego zwieńczeniem było docenienie mody ze strony świata polityki, finansjery, kultury i sztuki. Wielkie grupy finansowe tchnęły nowego ducha w starzejące się domy mody. Minister kultury powołał do życia musće de la Modę przy samym Luwrze. W 1992 roku pokazy słynnych kreatorów przeniosły się z namiotów wznoszonych na dziedzińcu Luwru do sal centrum Carrou-sel de la modę. Wielkie muzea zaczęły gościć retrospektywne wystawy wielkich kreatorów, np. pokaz dorobku Yves'a Saint Laurenta odbył się w nowojorskim Metropolitan Museum [il. 1033 i 1038]. W 1985 roku ministerstwo zleciło Williamowi Kleinowi realizację filmu La Modę, modę d’emploi, przedstawiającego nową generację kreatorów. Fenomenem mody zajął się też Robert Altman w filmie Pret-d-porter z 1994 roku.

Moda uważana jest obecnie za formę sztuki, a jej pokazy stały się prawdziwymi spektaklami [il. 1037 i 1048]. W 1983 roku Thierry Mugler zorganizował pamiętny pokaz w teatrze Zenith, na który trzeba było kupić bilety, jak na każde inne przedstawienie teatralne, a towarzysząca mu kosmiczna inscenizacja wzbudziła aplauz widowni. Także pokazy Jeana-Paula Gaultiera, z ogromną niecierpliwością wyczekiwane przez profesjonalistów, są zawsze wielkim wydarzeniem, jak np. ten zatytułowany „Halte-Couture”, przedstawiony w Cyrku Zimowym, poprowadzony przez postacie w strojach incroyables z czasów dyrektoriatu oraz ubrane w stylu Mary Pop-pins, poruszające się po arenie przy wtórze zespołu wokalnego wykonującego pieśni gospel.

Coraz częstsze są spektakle łączące rozmaite dziedziny sztuki, jak pokaz zrealizowany wspólnie przez artystów i projektantów z okazji trzydziestolecia Federacji Mody. Jean-Charles de Ca-stelbajac zaprosił do współpracy kilku artystów nurtu figuration librę, jak Herve Di Rosa, Com-bas czy Jean-Charles Blais [il. 998], aby pomalowali jego suknie uszyte z malarskiego płótna.

Moda jest w modzie! Kreator mody zyska status gwiazdy, stale goszczącej na łamać i światowej prasy informującej o najnowszy, kolekcjach. Młodzi projektanci stopniowo oci chodzą od pret-d-porter, porzucając „przeim słowców stylu”⁰, swoich pierwszych pracodau ców, by zakładać własne domy mody.

Powoli zaciera się granica między pret-a porter a haute couture. W rzeczywistości hautt couture zrzeka się monopolu na innowacje n rzecz projektantów. Ci ostatni wciąż kształtuj, własny styl, jednak nie dąży na nich, tak jak na poprzednikach, troska o zachowanie wizemku uznanej marki, tyleż prestiżowego, co krępującego. Niekiedy jednak są krytykowani za działalność zbyt artystyczną i nie dość wyraźnie ukierunkowaną na sprzedaż⁷.

Propozycje tych nowych dyktatorów mody stały się siłą napędową zmian we wszystkich powiązanych z modą profesjach poprzez stopniowe kształtowanie ogólnych tendencji. Polityka wysokich cen oraz awangardowy charakter ich kolekcji sprawiają, że pozostają twórcami mody dla elit.

ZŁOTA EPOKA KREATORÓW MODY Pod koniec XX wieku pojawiło się widu utalentowanych twórców pret-a-porter, wcielających w życie własną wizję mody Ich propozycje przenikały do masowej mody z kilkuletnim opóźnieniem, gdy zdążyły zatracić swój awangardowy charakter Jednak to kreatorzy w znacznej mierze wytyczają nowe kierunki rozwoju mody

Po pierwszych stylistach z początku lat sześćdziesiątych wielu nowych projektantów, w tym liczni cudzoziemcy, próbowało zaistnieć w Paryżu na międzynarodowej scenie mody.

Pierwsza generacja projektantów miała w swoich szeregach osobowości tak różne i oryginalne, jak Jean-Charles de Castelbajac, Kenzo, Issey Miyake, Karl Lagerfeld, Annę-Marie Beretta, Thierry Mugler Jean-ftiul Gaultiec Claude Montana, Emmanuelle Khanh, Chantal Thomass, Agnes B., Michel Klein, Angelo Tarlazzi, Jcan-Remy Daumas, KansaT Yamamoto. Popy More-ni, Antoni Miro, Giorgio Armani, Gianfranco Ferre, Gianni Versace, Jil Sander...

Na początku lat osiemdziesiątych druga fala wyniosła na pierwszy plan takie postacie, jak Azzedine Alaia, Rei Kawalcu bo z Comme des Garęons, Yohji Yamamoto, Vivienne Westwo-od, Romeo Gigli, Adeline Andre...

Trzecia generacja projektantów pojawiła się w połowie lat osiemdziesiątych, a jej najwybitniejszymi przeds t awidelami byli Marc Au-