img03701 djvu

30

„rodzimej", która inki przed nim, nie zabił, ani nie zalhimił, bo tę twórczość odnajdujemy bez przerwy przez cały ciąg XVI stulecia. Jeżeli humanizm łaciński czy polski jest prądem warstw wyższych, elity i inteligencji, płynącym bądź co bądź po k ła <1 a m i gór n y in i — to równocześnie spodem, głębiami s p o 1 e e z n y m i, przez warstwy drobnej szlachty, mieszczaństwa, ludu, po prowincji, po miasteczkach, płynie stale dość bystry nurt owej twórczości, którą nazywa się bezwzględnie „rodzimą". Należą tutaj: powieści i nowele tworzone na wątkach średniowiecznych, tzw. literatura mieszczańska czy sowizdrzalska istniejąca w XVI w., literatura religijno-dcwoeyjna, różne żarty i kpiny literackie ild. Oba prądy mają nawet w XVI wieku liczne punkty zetknięcia. A kiedy w XVII wieku napoi* humanizmu nieco zelżał i wymagania czytelników (lak jak dzisiaj) się obniżyły, to ta twórczość rodzima wybuchła z laką siłą, lak się rozwinęła i zróżnicowała ciekawie, iż to samo jest dowodem, że jej humanizm nie niszczył. Aryslokra-tyzin humanizmu trzymał się tylko od niej z dala i nie dopuszcza! lego literackiego profamun vul<jas do swego towarzystwa. Gdybyśmy zaś i to poczytali za grzech humanizmu renesansowego, to odpuszczenie win znajdzie on w tym, że dal Polsce kulturę lit e r a c k ą, n miko w ą, a r l v s I y c z n ą, która już na zawsze — mimo późniejszych zniżeń lotu i upadków — została własnością przynajmniej części jej twórców, że przeprowadził Polaka przez doskonalą szkołę literacką, która zrównała go z naj-