IMG47 (6)

192

192

Stadium

gradacji

Ciężar oprzędów (g)

maks

przeć.

liii

III

IV

0.19-0,20

0,15-0.16 0.11-0.12 0.6-0,7

0.025

n»n

'^(ącc się do wnętrza oprzędu).

JE ^mySZOWa,C-^JC/- ^N,r'^uk i tók. niszcz^t" 'r*¹ a *

Borecznik sosnow.ee wys,_ęp_{UJC prawje w}    aajduj** _S1(. _w    ^5ZC«-

Tabela 8.14

Ciężar oprzędu i płodność samic borecznika sosnowca

Liczba ta_t (szl.)

^m«Ls__przeć

170-180    13S-150~

75-90

_    30-35

dniach, co przypada na lipiec i sierpień, pojawia stc postać dorosła. Odcina ona wierzchu lek opr/.ędu (równo odcięte okrągłe „wieczko" oprzędu odpada), wydostaje się na zewnątrz i przystępuje do kopulacji i składania jaj (rys. 8.107). Larwy drugiej generacji żerują _n4 młodych igłach aż do jesieni, po czym spełzają po pniu i zagrzebują w ściółce, gdzie sporządzają opisane powyżej opr/ędy. w których przeobrażają się w eonymfy. Przepoczwar-czcnic następuje na wiosnę (w marcu i kwietniu), choć czasem znaczna część osobników nie przerywa diapauzy i przebywa w glebie rok lub dwa. a nawet 4 lata. Pr/epoczwarczcnic poprzedzone jest przejściem eonynify w pronymfę. charakteryzującą się pojawieniem się oczu imaginalnych. Może to zachodzić już w grudniu, ale i póz'nicj, co niezmiernie utrudnia prognozowanie zmian liczebności tego szkodnika.

Borecznik sosnowiec ma u ielu wrogów naturalnych, liczne choroby i jest wrażliwy na działanie czynników meteorologicznych. Młode larwy cierpią od niskich i wysokich temperatur. choć niską wilgotność powietrza znoszą dobrze. Chłody i deszcze utrudniają jednak rozwój larw i sprzyjają epizoocjom. Choroby wywołują: bakteria Baccillus septicae-miae-lophyri (scpticcmia larw), wirus - Borrelinmirus (wiroza larw), grzyby - Beau\erm hassiana (biała muskardyna larw żerujących i larw w oprzędach). Szczególnie efektywna jest scpticcmia i wiroza larw. które niejednokrotnie załamały gradację borecznika. Znanych jest ponad 100 gatunków pasożytów borecznika sosnowca. Do pasożytów jaj należą ble-skotki: Achrysocharella ruforum Krauss i Tetracampe diprioni Ferr.. z których pierwsza jest szczególnie efektywna, porażając niekiedy do 90% jaj. Na larwach borecznika pasożytują m.in. rączyce Blondelia nigripes FU.. Sturmia inconspicua Meig.. Tachina lanarum

I___Blondelia inclusa Htg. oraz gąsieniczniki z rodzajów Lamachus. Lophyroplectus. Exen-

lerus. Liczne gatunki z rodzaju Exenierus kończą rozwój już w oprzędach borecznika. W larwach borecznika przebywających w oprzędach pasożytują m.in. hleskotki Dahlbomi-

Rysunek 8.107

Przepoczwarczenie larwy borecznika sosnowca (A-C wg Kapuścińskiego. 1948: D - wg Kudeli, 1970): A - larwa w oprzędzie, B - poczwarka samca. C -poczwarka samicy. D - oprzeć z odciętym wierzchołkiem po lego opuszczeniu przez postać dorosłą

Szkodliwe owady i ochrona produkcji leśnej 193

_t Monodonlomerus dentipts Dalm.. które opuszczają opr/ędy, wygry-„ ipć^nn,S A .worki. Do drapieżców borecznika należą m.in. bicgaczowaic. irzys/cze hcH* ^mate ° hodzącc z drzew rosnących na obrzeżach dr.------ -

' _c lar*? ^stn _________

aiku)*

. u* »    i»»n.fc,.

I    ^{,UUI 1} uuiuimuUR i Pus/rw A..'    ^

j^Tsię częste i obejmowały 100-200 tys. ha w różnych latach * ^gU'^,'^owsk,cJ- Ostatnio ‘ ogniska gradacyjnc powstają w litych drzewostanach sosnowych Mcych na ubogich siedliskach. a szczególnie w drzewostanach 111 klas^S mtT ,, o małym zwarciu. Najpierw atakowane są drzewa na skraiach lasu', , ^hon"^a-1 halizn , zrębów. Wtórne ogniska gradacyjnc tworzą się £^ szych i na wilgotnych siedliskach. Naras.ante gradacji trwa zwykle S 7 pokoleń borecznika, choć czasem . 6 lat. co wiąże się z przebiegiem diapauzs SE gradacji jest pod tym względem bardzo zmienny, podobnie jak i odstępy _międ₇*_v mi. Żer borecznika sosnowca pozwala na regenerację sosny. gdyż. pączki mc są uszkadzane: zmniejsza jednak przyrost oraz powoduje, zwłaszcza w latach suchych, silne wydzielanie się posuszu i masowy pojaw szkodników wtórnych. Największe straty igieł występują w czasie żeru drugiej generacji, zwykle znacznie liczniejszej od pierwszej, gdyż do pijących się w lccic owadów, obok tych. które przcpoczwarczyty się z larw pierwszej generacji. dołącza część z tych. które diapauzowaly w• ściółce.

Boreczn i k podobny - Diprion similc Htg. Ma dwie rójki w mku: pierwszą w początkach maja. drugą w początkach sierpnia. Jaja walcowate, początkowo niebieskawe, później brunatne są składane w rowkowate nacięcia igły i pokry wane piankowalą wydzieliną gruczołów kilowych samicy, krzepnącą w taki sposób, ze nad złożem tworzy . ną nierówną. ząbkowatą powierzchnię. Larwy żerują początkowo gromadnie, później puicdy -czo. Przebieg biologii i czynniki ograniczające podobne jak u borecznika sosnowca. Bure-t/nik podobny występuje razem z borecznikiem sosnowcem, rzadko przejawia tende:\ . gradacyjnc. Liczniejsze jego wystąpienia miały miejsce na Pomorzu, w województwa... puznańskim i lubelskim.

Borecznik jasnobrzuchy - Gilpiniapallida KI. Biologiazblizonajak u butę. mka sosnowca, z którym przeważnie występuje razem. Jaja barwi białej. skł-u-" -    '

w rowkowałym nacięciu w igle. stykają się ze sobą. nic >ą jcJn.ik I^r/>

^4<r>s. 8.106). W gradacjach występuje rzad/iej niż borecznik sosm wi..

„ Borecznik krzewian - GUpnua frmwnnn

? ^{hpca 1} sierpnia. Jaja białe, silnie wydłużone, z jednej strony w klę> •    .

^7° w nacięcia w igle tuż nad pochewką (rys- »•■<*>. t~> ^tidko w _M„. -^przeważnie w drzewostanach 20-30-letnich na słabych siedli' gradacyjnej.