IMG72

A: „Wolę forda, chevroleta, plymoutha niż forda, chevroleta, plymoutha, ponieważ...”

B: „Oo! Ja wolałbym raczej mieć forda, chevroleta, plymoutha niż forda, chevroleta, plymoutha, ponieważ...”

Oczywiście w tego rodzaju stereotypach mogą zawierać się jakieś użyteczne informacje.

Przytoczmy jeszcze przykłady kilku pospolitych rozrywek. „Ija też” bywa częstym wariantem gry „Ależ to okropne”. „Dlaczego oni” (czegoś z tym nie zrobią) jest popularne wśród pań domu, które nie chcą się wyemancypować, „Kim zostać” to rozrywka Dziecko — Dziecko. „W co się bawić” uprawiają młodociani przestępcy albo starzy kawalarze.

Rozdział 5

Gry

1. Definicja

Grą nazywamy serię komplementarnych transakcji ukrytych prowadzących do dobrze określonego, dającego się przewidzieć wyniku. Mówiąc bardziej opisowo, jest to okresowy, często powtarzający się zestaw transakcji, pozornie bez zarzutu, o utajonej motywacji, czy też bardziej potocznie, seria posunięć z pułapką albo „sztuczką". Gdy wyraźnie różnią się od procedur, rytuałów i rozrywek dzięki dwóm podstawowym właściwościom: (1) swojej ukrytej jakości i (2) wypłacie. Procedury mogą być udane, rytuały skuteczne, a rozrywki korzystne, lecz wszystkie one są z definicji szczere; mogą pociągać za sobą rywalizację, ale nie konflikt, a ich zakończenie może być sensacyjne, lecz nie dramatyczne. Każda gra jest natomiast w swoim założeniu nieuczciwa, a wynik ma wydźwięk dramatyczny, a nie jedynie ekscytujący. Musimy jeszcze odróżnić gry od ostatniego typu działania społecznego, którego dotychczas nie omówiliśmy. Operacja jest transakcją prostą albo zestawem transakcji podejmowanych w wyraźnym, ściśle określonym celu. Jeżeli ktoś szczerze prosi o zaufanie i otrzymuje je, to jest to operacja. A jeżeli ktoś prosi o zaufanie i następnie nadużywa go działając na niekorzyść partnera, to jest to gra. Zewnętrznie gra wygląda więc jak zestaw operacji, lecz po wypłacie okazuje się, że „operacje" te były w rzeczywistości manewrami — nie uczciwymi prośbami, lecz posunięciami w grze.

Na przykład w „grze ubezpieczeniowej", bez względu na to, jakie wrażenie sprawia agent w rozmowie, jeżeli jest on twardym graczem, w rzeczywistości szuka przyszłych profitów. Później, jeśli

37