IMG30 (2)

Wymienione wyżej cechv no

‘ ^ ^lalakżc innych tra C ^0,°^8lc tykają uważane za ro/ yfikacji znaczenia i rclacii v*    Jednak gtly tradycyjny

ym Kierunku: służą do . ^/estawic terminów, ontologic funkc

tezaurus ontologic funkcjonują w

słuty*doi22^^{,a ,akże inr}>ych    §§? «"»»««

odwrotnPMi JP[_{IU ao a}

umysłach oraz Zakodowania ictuim^ ^r8m konceptualnych funkcjonujących w liKl/kichL można zaliczyć do działalności i » *?°^mo,^{cy f}onnalncgo języka w trakcie procesu, który rze logicznej bywaia U?nnvvnn. ^niyniCrsk'cj. Tezaurusy o dobr/c /definiowanej struktu-

Jc7vWi r»rr.,» . •• ^usP^rawtCdłlWione (Docrr 2008, s. 8],

, ^y. . -    . ^CJ' OMologii bywają stosowane jako języki mctadanych. Ontologic

gą stuzyc definiowaniu atrybutów, opisowi relacji między nimi i określaniu znaczenia danych. Tego rodzaju ontologie mogą zawierać struktury słowników dla meladanych umożliwiające zarządzanie, wyszukiwanie i udostępnianie zasobów w Web, W takim przypadku należy zapewnić określony poziom jednolitego stosowania terminów, zdefiniowanych w ontologii jako metadane. Częściową jednolitość zapewnia działalność standaryzacyjna organizacji i instytucji zarządzających strukturami meladanych, takich jak Dublin Core Metadata lnitiativc. która wspomaga rozwój. promocję współdziałających schematów meladanych oraz tworzenie wyspecjalizowanych slowmków. służących opi-

^S°^htmSfymS    I|^cla-

należnie od kontekstu, w postaci meladanych

danego o^b|ekmcyfrowega o_{ne do} zagadnień związanych z metamodelowaniem.

Struktury T.nthiór składników i zasad niezbędnych do tworzenia modeli szczegóło-Metamodel jest to ' _{Takj pun}kt widzenia sytuuje metamodel jako ontologię,

^W.^yc,^{h W}°i^biane składniki i zasady reprezentują jednostki określone w danej dziedzinie gdyż wspomni    _zbiór składników stosowanych do budowy modeli dzredzi-

ry1nnymi^esłow^c.am'odeljes. ontologią wykorzystywaną przez budowniczych modeli rr.3 Diurić Devedźić 2006, s, 73], Takie podejście wykorzystane zostało w jednej

linoichnoprzed^ich prac [Nahotko 2006b],

Pomimo wątpliwości, wyrażanych nie bez podstaw [Bojar 2009, s. 22], ontologic będą zapewne odgrywać coraz ważniejszą rolę w funkcjonowaniu globalnej biblioteki cyfrowej. Umożliwiają one maszynom przetwarzanie informacji dostarczonej przez ludzi, w tym automatyczne wnioskowanie, w sposób odpowiedni do założonego znaczenia danych. W związku z tym odgrywają istotną rolę mediacyjną zarówno pomiędzy użytkownikami i systemami informacyjnymi (serwisami GBC), jak i między ekspertami w zakresie danej dyscypliny i specjalistami technologii informacyjnych. Wspomagają też proces decyzyjny w trakcie projektowania systemów.

2.8. Metadane

Globalna biblioteka cyfrowa jest przydatna tylko w takim zakresie, w jakim jej | szczególne zasoby i serwisy mogą być odszukane, a treści, które one zawierają, ziden rvfr^WanCK    Skalnej biblioteki cyfrowej, oprócz różnego rodzaju obiekti

I”⁰*³ ty^{,a w} P°pradnim rozdziale, funkcjonują także informa ustruktumownnp ** ^^{CZy i dane} ? ^^anyc^ Wane metadanymi. Metadane są to da

lub części składowych ^poz1^,omic' ^tyczące obiektu cyfrowego, kolekcji obiekti częsc. składowych ob.ektu złożonego, dodane do niego lub z nim powiązane, u

iwinj()cc jego lokalizację i identyfikację, wyi/uk.mic, wykorzystanie lub /ur/.pl/Jiim: mm przez użytkowników - ludzi lub oprogramowanie W GIK' dużą roli; odgrywają lak/e mctudiinc na pn/.iomic serwisu GBC, opuujiycc go ora/ jego kolekcje i umo/liwującc jego lokalizację.

Si) one częścią struktur opisujących i organizujących informację w laki sjiosób, aby umożliwić i ułatwić dostęp do niej, terminowi temu pr/y/najc się luk wicie /nu/cn w tak wiciu zastosowaniach, żc czasem wydaje się. 1/można mm określić * s/y tiku, czyli w sumie nic konkretnie (Day 200$], Jedna z najprostszych typologu meladanych dzieli je na: metadane opisowe, służące wyszukiwaniu 1 identyfikacji obiektów cyfrowych, metadane strukturalne, ułatwiające wyświetlanie 1 nawigację w ohieki.idi oraz metadane administracyjne obejmujące dane przydatne w zarządzaniu obiektem, związane / jego tworzeniem, przechowywaniem, udostępnianiem, pochodzeniem 1 własnościami.

Metadane mogą być tworzone manualnie’ przez człowieka Ina przykład przez biblio* tckarza-katalogcra) lub automatycznie przez maszynę (na przykład podczas indeksowania pełnotekstowego) zob. p. 4,2. W tradycyjnej bibliotece sens istnienia meladanych, w postaci opisów katalogowych, jest oczywisty, Stanowią one sumgai dokumentów gdy bezpośredni dostęp do tych ostatnich mc jest możliwy 1 musi odbywać się poprzez katalogi. Potrzeby posiadania meladanych i ich zasobów (katalogów) nie usunął nawet wolny dostęp do półek. W środowisku globalnej biblioteki cyfrowej udostępnianie informacji wymaga identyfikacji obiektów istniejących zarówno tam (w Sieci), jak 1 poza nią, ich ścisłej lokalizacji i określenia formy. Użytkownicy OBC muszą mieć możliwość odszukania zasobów, którymi są zarówno serwisy GBC, serwery, pliki, obiekty cyfrowe, w tym DLO, jak i metadane funkcjonujące jako surogaty dla artefaktów fizycznych, W globalnej bibliotece cyfrowej zawartość tekstowych obiektów cyfrowych jest źródłem wszystkich, niezbędnych meladanych opisowych (obiekt można opisać dzięki indeksowaniu pełnotek-stowemu). Można więc wskazać kierunek rozwoju meladanych, spowodowany przejściem od środowiska w pełni analogowego (publikacji drukowanych) do środowiska w pełni cyfrowego GBC. Rozwój ten przestawiłem na rys. 6. W środowisku tradycyjnym metadane funkcjonują odrębnie od dokumentów fizycznych: istnieją dwa wyraźnie wyodrębnione, chociaż powiązane, zbiory danych i meladanych. Po powstaniu Internetu i rozpowszechnieniu obiektów cyfrowych różnice te zaczęły zanikać, a metadane stawały się częścią danych. Sytuacja ta zmierza w kierunku całkowitego zrównania danych z mcladanymi: tekstem służącym wyszukiwaniu jest nie zawartość rekordu metadanych, ale cały tekst dokumentu. W środowisku cyfrowym jedyna różnica pomiędzy metadanymi a danymi polega na tym, że metadanymi nazywa się znany użytkownikowi, poszukiwany element obiektu cyfrowego (jak nazwisko autora), a danymi element tego samego obiektu, który jeszcze nie jest znany (na przykład dowolny element treści) [Weinberger 2007, s. 104],

Środowisko tradycyjne Środowisko cyfrowe GBC

Netdme

mam

Dane

----1

—1
Omt	1

- 4	Metadane=Dane

Rys. 6. Przejście od meladanych do danych

10$