page0225

NAZWY MIEJSCOWE

przez H. Borka nazw relacyjnych (por. wyżej), wymienione tu nazwy powstałe od innych nazw własnych (pamiątkowe, przeniesione, ponowione, deminutywne) traktuje się jako nazwy relacyjne.

Obecność nazw miejscowych kulturowych w krajobrazie Polski i jej poszczególnych regionów jest trwała, gdyż nazwy te powstawały i powstają we wszystkich okresach historycznych. Równocześnie ich liczebność, a więc zróżnicowanie w czasie i w zależności od regionu, związane jest ze zmianami zachodzącymi w zjawiskach kulturowych.

SŁOWOTWÓRSTWO NAZW MIEJSCOWYCH

Struktura językowa nazw miejscowych omówiona została najogólniej w rozdziale poświęconym klasyfikacjom, przy przedstawieniu zasad klasyfikacji strukturalnej nazw geograficznych. O budowie nazw poszczególnych typów była też wielokrotnie mowa wyżej, przy omawianiu nazw miejscowych według ich podziału znaczeniowego.

Przyjmując za punkt wyjścia budowę nazw miejscowych, stwierdzić trzeba, że:

—    Do nazw prymarnych (tj. takich, które stały się nazwami miejscowymi bez derywacji toponimicznej) należą zarówno nazwy od nazw osób, jak i od wyrazów pospolitych. W pierwszej grupie znajdą się nazwy patronimiczne, rodowe i część etnicznych (typu Czechy, Zalesiany). W drugiej grupie — nazwy służebne oraz część nazw topograficznych i kulturowych. Nazwami prymarnymi powstałymi od innych nazw geograficznych jest też część nazw relacyjnych.

—    Nazwy prymarne jako jedna określona kategoria nazw miejscowych nie mają wspólnej problematyki poza ściśle strukturalną. Łączą się bowiem, w ramach grup znaczeniowych lub zależnie od rodzaju podstaw, z bardzo różnymi zjawiskami osadniczymi, społecznymi, kulturowymi i historycznymi.

—    Wśród nazw sekundarnych, powstałych jako derywaty słowotwórcze w procesie tworzenia nazw miejscowych, wymienić trzeba nazwy od nazw osobowych: dzierżawcze i część nazw pamiątkowych; nazwy od innych nazw miejscowych: deminutywne i niektóre relacyjne. Od wyrazów pospolitych budowane są za pomocą sufiksów i prefiksów (formantów) nazwy topograficzne i kulturowe. Zestaw for-mantów tworzących nazwy miejscowe od wyrazów pospolitych nie odbiega zasadniczo od zestawu formantów tworzących apelatywne nazwy miejsc i derywaty odrzeczownikowe oraz odprzymiotnikowe

221