IMG#16 (3)

DOBÓR TRANSFORMATORÓW I APARATURY

wyłączników: pełnoolejowe, maloolejowe, pneumatyczne, wyłączniki z szcścio-fluorkiem siarki, mngnctowydmuchowe, samogazujące i próżniowe. W niedalekiej przyszłości w obwodach wysokiego napięcia mogą znaleźć zastosowanie wyłączniki tyrystorowe. Jest to zależne od postępu w konstrukcji i technologii tyrystorów.

Wybór rodzaju wyłącznika ze względu na sposób gaszenia łuku jest zagadnieniem złożonym, zwłaszcza że oprócz własności technicznych duże znaczenie ma również ich cena. Można jednak poszczególnym rodzajom wyłączników przypisać cechy ogólne, wpływające na zakres ich stosowalności w stacjach elektroenergetycznych.

Wyłączniki pełnoolejowe mają najprostszą budowę. Wobec stałe wzrastających prądów wyłączalnych i związanych z tym niebezpieczeństwem eksplozji, są one obecnie prawie nie stosowane w rozdzielnicach wnętrzowych i rzadko stosowane w rozdzielnicach napowietrznych. Lekkie wyłączniki pełnoolejowe, o małej mocy wyłączalnej znajdują obecnie zastosowanie w terenowych sieciach rozdzielczych średnich napięć (15-r20 kV).

Wyłączniki maloolejowe są budowane na pełen zakres obecnie stosowanych napięć. Szczególnie często są stosowane w rozdzielniach stacji napięć średnich sieci miejskich i przemysłowych. Ich cenną zaletą jest prosta konstrukcja i stosunkowo niska cena. Nie nadają się one jednak do instalowania w obwodach o dużej częstości łączeń, a to ze względu na niewielką trwałość łączeniową. W ograniczonym tylko stopniu mogą być stosowane w obwodach o charakterze pojemnościowym. W sieciach o napięciu 110 kV mogą być stosowane pod warunkiem bezzapłonowego wyłączania linii w stanie jałowym.

Wyłączniki pneumatyczne są budowane na' cały zakres obecnie stosowanych napięć, w tym i napięć 400-r 700 kV. Są to wyłączniki nadające się do łączeń wszelkiego rodzaju obwodów. Dysponują bardzo krótkimi czasai&i wyłączenia. Charakteryzują się wysoką pewnością działania i wielką trwałością mechaniczną, są dostosowane do dużej liczby łączeń. Stosowane są one w ważnych i dużych stacjach elektroenergetycznych. Zakres stosowania tych wyłączników jest jednak ograniczony ze względu na duży koszt oraz ze względu na dodatkowe koszty insta-. lacji sprężonego powietrza.

Wyłączniki z sześciofluorkiem siarki służącym jako medium gaszenia odznaczają się dobrymi parametrami łączenia. Mogą pracować długi okres bez rewizji (do 10 lat). Przy wyłączaniu niezależnie od charakteru obwodu, przepięcia są stosunkowo małe. Budowane są na wszystkie rodzaje napięć.

Wyłączniki magnetowydmuchowc charakteryzują się dużą trwałością łączenia i wysoką pewnością pracy. Budowane są na napięcia średnie. W szczególności znajdują one zastosowanie w obwodach silnikowych sieci przemysłowych. Odznaczają się szybkim działaniem przy dużych prądach wyłączalnych. Nie powodują praktycznie przepięć łączeniowych.

Wyłączniki próżniowe mają wiele zalet a m. in.: małe wymiary, krótki czas łukowy, dobre zdolności łączeniowe i pewną pracę styków; jednakże koszt ich jest wysoki.

Wyłączniki samogazujące w nowych rozwiązaniach krajowych nie są stosowane.

Napięcia znamionowe. Należy ustalić napięcie znamionowe izolacji wyłącznika U_nl oraz napięcie znamionowe wyłącznika U„.

Napięcie znamionowe izolacji nie może być mniejsze od napięcia znamionowego sieci. Wyłączniki krajowe budowane są na następujące napięcia znamionowe izolacji: 10, 20, 30, 110, 220, 400 kV.

Napięcie znamionowe wyłącznika U„ określa największe z napięć znamionowych łączeniowych tego wyłącznika, przy czym napięcie łączeniowe zdefiniowane jest jako wartość napięcia międzyprzewodowego, między zaciskami łącznika (wyłącznika) podczas wykonywania czynności łączeniowych. Rozróżnia się napięcie łączeniowe znamionowe łącznika dolne U_in i napięcie łączeniowe znamionowe łącznika górne U_tH. W przedziale napięć od U_Jn do U_gn wyłączniki zachowują swoje znamionowe zdolności łączeniowe.

Napięcie znamionowe wyłącznika musi odpowiadać warunkom pracy wyłącznika w sieci. W kraju przyjmuje się dla wyłączników następujące napięcia znamionowe łączeniowe górne: 12, 24, 36, 123, 245, 420 kV. Odpowiadają one wartościom najwyższych dopuszczalnych napięć U_m.

Prąd znamionowy cieplny I_nth. Prąd ten musi być większy od maksymalnych spodziewanych prądów roboczych, jakie mogą wystąpić w torach prądowych wyłącznika. Tor prądowy wyłącznika może być obciążony prądem znamionowym cieplnym o wartości 1,2 I_nth przez okres nie dłuższy niż 30 minut, przy czym przerwy pomiędzy takimi przeciążeniami nie powinny być krótsze od 5 h. W czasie 5 h wartość średnia prądu obciążenia nie powinna przekraczać wartości I„,_h.

Prądy znamionowe cieplne wyłączników, rozlączników, odłączników, dławików są znormalizowane. Należy je przyjmować z następującego szeregu wartości: 100, 160, 200, 630, 800, 1000, 1250, 1600, 2000, 2500, 3150, 4000 A.

Prądów większych od 4000 A nie normalizuje się.

Prąd znamionowy wylączalny Prąd ten charakteryzuje zdolność łączenia prądów zwarciowych. Prąd znamionowy wylączalny wyłącznika powinien być większy od największego prądu wyłączeniowego obliczonego w tym punkcie sieci, w którym ma być zainstalowany wyłącznik. W przypadku doboru wyłącznika o czasie własnym przy otwieraniu równym lub większym od 0,1 s, powinna być spełniona nierówność

(4*28)

przy czym wartość prądu wyłączeniowego symetrycznego I_w, należy obliczać dla czasu własnego wyłącznika przy otwieraniu 0,1 s, niezależnie od wartości rzeczywistych tego czasu. W przypadku sprawdzania poprawności doboru wyłącznika w czasie eksploatacji dopuszcza się przyjmowanie w obliczeniach rzeczywistego czasu własnego wyłącznika przy otwieraniu.

Jeśli czas własny wyłącznika przy otwieraniu jest mniejszy od 0,1 s, to należy sprawdzić czy jest spełniona nierówność

121