IMG#20 (4)

4. DOBÓR TRANSFORMATORÓW I APARATURY

4.3.4. Dobór odłączników i uziemników

Odłączniki przeznaczone są do stworzenia bezpiecznej przerwy izolacyjnej w torze prądowym, nie są natomiast wyposażone w urządzenia do gaszenia łukii. Czynności zamykania i otwierania odłączników powinny być zasadniczo wykonywane w stanie bczprądowym.

Krajowe przepisy eksploatacyjne [29] zezwalają na przeprowadzenie odłącznikami następujących czynności:

—    przenoszenie obciążenia z jednego systemu szyn zbiorczych na drugi;

—    załączanie i wyłączanie prądu ładowania linii napowietrznych i kablowych: linii napowietrznych o napięciu do 40 kV i długości nie przekraczającej 10 km oraz linii kablowych o napięciu do 6 kV i długości nie przekraczającej S km;

—    załączanie i wyłączanie przekladników napięciowych;

—    załączanie i wyłączanie przewodów uziemiających punkty zerowe transformatorów (przy prądzie do 5A);

—    załączanie i wyłączanie prądów stanu jałowego transformatorów małej mocy. Graniczne moce transformatorów, dla których dopuszczalne jest załączanie i wyłączanie w stanie jałowym za pomocą odłączników wynoszą:

Napięcie robocze, w kV	6	10	15	30	no
Moc transformatora, w kV • A	200	315	400	1000	16000

Ponadto dla transformatorów o napięciu górnym 110 kV dopuszcza się załączanie i wyłączanie w stanie jałowym za pomocą odłączników trójbiegunowych wtedy, gdy odstępy między osiami biegunów odłączników wynoszą co najmniej: 1900 mm — przy transformatorach o mocy 25000 kV • A,

2100 mm — przy transformatorach o mocy 31500 kV - A,

— załączanie i wyłączanie prądów obciążeniowych transformatorów małej mocy. Graniczne moce transformatorów, dla których dopuszczalne jest załączanie i wyłączanie za pomocą odłączników wynoszą:

Napięcie robocze, w kV	6	15	30
Moc transformatora, w kV • A	20	30	50

Przy doborze odłączników i uziemników ustala się następujące parametry:

—    typ i budowa,

—    napięcie znamionowe,

—    prąd znamionowy cieplny,

—    prąd znamionowy szczytowy,

—    prąd znamionowy trzy sekundowy,

—    wytrzymałość mechaniczna,

—    rodzaj napędu.

Dla odłączników z uziemnikami prąd znamionowy szczytowy i prąd zna-

mionowy trzy sekundowy uziemnika powinien być równy odpowiednim wartościom prądów odłącznika.

Gdy odłącznik współpracuje z wyłącznikiem, należy dążyć do dobrania zbliżonych parametrów obu aparatów, a w szczególności napięć znamionowych oraz prądów znamionowych: cieplnego, szczytowego i trzysekundowego.

Typ i budowa. W zależności od rodzaju łącznika rozróżnia się: odłączniki, uziemniki, odłączniki z uziemnikami, odłączniki z dwoma uziemnikami. Tak jak i w innych aparatach rozdzielczych spotykane są wykonania wnętrzowe i napo* wietrzne.

W zależności od liczby biegunów rozróżnia się odłączniki jednobiegunowe lub trójbiegunowe, (w sieciach niskiego napięcia także czterobiegunowe). Spotykane są przy tym różnorodne rozwiązania konstrukcyjne odłączników. Typ odłącznika należy dobrać w zależności od przewidywanych warunków pracy i rodzaju konstrukcji rozdzielnicy.

Uziemniki mogą być zabudowane na odłączniku od strony styku stałego, bądź też od strony styku ruchomego. Uziemniki samodzielne mają konstrukcję podobną do odłączników. Odłącznik z uziemnikiem powinien być wyposażony w blokadę, która przy zamkniętym odłączniku uniemożliwia zaniknięcie uziemnika, a przy zamkniętym uziemniku — uniemożliwia zamknięcie odłącznika.

Napięcie znamionowe U_nl powinno być co najmniej równe napięciu znamionowemu sieci U„.

Prąd znamionowy cieplny I_nth nie może być mniejszy od największego spodziewanego prądu roboczego I_rmax.

Prąd znamionowy szczytowy /„„ nie może być mniejszy od udarowego prądu zwarciowego i_u.

Prąd znamionowy trzysekundowy I„₃. Podobnie jak dla innych aparatów musi być spełniony warunek (4.32).

Wytrzymałość mechaniczna. Przy doborze odłączników należy wyznaczyć wartości sił zewnętrznych oraz kierunki ich przyłożenia do zacisków odłącznika (np. sił naciągu przewodów w przypadku odłączników napowietrznych). Siły te nie mogą być większe od sił dopuszczalnych podanych przez wytwórcę.

Rodzaj napędu. Do odłączników stosuje się napędy ręczne (często wykonane za pomocą drążka izolacyjnego) oraz napędy maszynowe. Napędy maszynowe stosuje się w zasadzie do odłączników trójbiegunowych lub jednobiegunowych o dużych prądach znamionowych ciągłych (2000 A i więcej), a ponadto w tych przypadkach, gdy wymagają tego względy eksploatacyjne stacji (np. sterowanie zdalne). Napędy pneumatyczne odłączników są najczęściej stosowane w stacjach, w których instalacja sprężonego powietrza musi być wykonana z innych przyczyn (np. dla wyłączników pneumatycznych).

4.3.5. Dobór zwlerników

Zwiemik jest przyrządem stosowanym w rozdzielnicach średnich i wysokich napięć.

W kraju zwiemiki stosowane są głównie w uproszczonych stacjach wysokich napięć

127