IMGB72 (3)

ta

Wysoka pozycja tego utworu w historii związków filmu i psy-choanaliav wynik*, rzecz jasna, nie z naiwnej koncepcji postaci dobrodusznego Dr Wspaniałego, lecz polega na próbie stworzenia fi i mowę j ikonografii psychoanalizy. Nie dość bowiem, te Abraham, Sachs i Pabst pokazują klucze, parasole, pędzące pociągi wpadające w tunele oraz większość symboli narządów seksualnych. to ponadto zdołali stworzyć taki kontekst interpretacyjny, w którym każdy kształt wydłużony lub owalny wydaje sie substytutem narządów seksualnych.

W tym miejscu należy zwrócić uwagę na związki pomiędzy programem estetyki surrealistów i koncepcjami Freuda. Powszechnie sądzi sie bowiem, że spora cześć dokonań surrealistów była ilustracją tez freudowskich. Można przytoczyć szereg przykładów z dziedziny plastyki, świadczących o zapożyczeniu symboli fallicznyeh. W malarstwie Andró Bretona falliczne sa krawaty, u Salvadore‘a Dali - nosy. u Yvesa Tanguy - kości ludzkie, a seksualne ptaki zapełniają płótna Maxa Ernsta. Natomiast obrazy Paula Delvaux wyrażają obsesje piersi. Podobną tendencje zauważa sie w filmie surrealistycznym:    seksualny charakter

fragmentów ubrań, scenografii i działań postaci w "Psie andaluzyjskim." i "Złotym wieku** Luisa Bu .uela nie pozwala na zastosowanie innego kontekstu interpretacyjnego Cwłączony w to jest ponadto kontekst masochizmu i fetyszyzmu?

Trzeba jednak dodać, że sur realiści nie poprzestali na ilustracji. Przyjęli Freuda teorie symboliki sennej Cte teorie w pierwszym rządzie} głównie ze wzglądów ideologicznych:    pragną-

li tym skandal i żującym gestem rzucić wyzwanie dr obnomi eszczań-skiemu światu starej estetyki. Jednakże startując od odkryć Freuda, idą w interpretacji dostarczonych przez niego faktów znacznie dalej. Breton stwierdził, iż teza Freuda jest odwracalna; czyli że treści marzenia sennego mogą mieć wpływ na życie realne człowieka i kierować jego rzeczywistymi działania-

. 7

mi.

W latach trzydziestych następuje rozwój filmów z postaciami Szaleńców - Złych - Wspaniałych lekarzy, przy czym przeważają pierwsze dwa typy. Stało sią tak wskutek rozwoju filmu czarnego, gangsterskiego i kryminalnego:    Dr Mabuse - bohater

"Testamentu Dr MaJbuse" * najwybitniejszego filmu podejmującego problemy zagrożeń• Jakie niesie terapia psychiczna Jest sie dliskiem zła i zaprzeczeniem humanizmu. Charak ter ys tyczne w latach trzydziestych i na początku czterdziestych staje sie rozszerzenie tematyki psychoanalitycznej na inne gatunki. Film "A więc. podróżniku" jest melodramatem, w którym Bet ty Davis przy pomocy Dr Wspaniałego usiłuje pozbyć sie dominacji histe-rycznej matki. Ten wartościowy film. ukazujący w rzetelny sposób postępowanie psychoterapeutyczne. Jest ponadto przykładem udanego połączenia obydwu typów związków, przekraczającym etap banalnej ilustracji. Oto nieśmiała młoda kobieta w czasie rejsu statkiem **Voyager^a* zakochuje sie w oficerze marynarki. Mężczyzna proponuje papierosa, zapala obydwa w swoich ustach i z uśmiechem podaje kobiecie. Po namiętnym pocałunku, w następnej scenie, kobieta i mężczyzna palą współnie Jednego, długiego papi erosa.

Postać psychoanalityka występowała w popularnej ••zwariowanej komedii *’ C "Drapieżne maleństw© oraz w musi cal ach filmowych. W "Zakochanej pani" tańczący psychoanalityk CFred Astai -re) jest wcieleniem Szaleńca i Wspaniałego w Jednej osobie. Rozpoczynając kuracje z zupełnie zdrową Ginger Rogers, przekonuje sie* że kobieta jest w nim zakochana. Przerażony zmusza ją przy użyciu hipnozy do nienawiści, by potem przez długi czas starać sie odwrócić ten stan. 2 jednej strony Astaire jako psychoanalityk jest zjawiskiem zaskakującym:    wszak żaden z

aktorów hollywoodzkich zajmujących tak wysoką pozycje nie występował w takiej roli. 2 drugiej strony postać filmowego psychoanalityka przybrała niektóre cechy Astaire'a; szczególnie chodzi o jego zdolność do znoszenia z humorem wszelkich przeszkód na drodze do celu. "Zakochana pani" Jest ważnym ogniwem w rozwoju motywu psychoanalityka na ekranie. Nikt bowiem nie potrafił przedstawić bardziej wyraziście sądu Hollywoodu na temat psychoanalizy niż Rogers i Astaire. Tańczący aktorzy uwydatniają doskonałą zgodność miedzy przekazem wyra żanym przez Ginger Rogers. iż psychoanaliza Jako metoda i ecze ni a jest całkowicie niepotrzebna C Rogers - pacjentka jemt z* pełnie zdrowa}. a przekazem Astaire’a» że terapia peychoenai