IMGi37

nych kategoriach: jako zaburzenie przystosowania, problemów osobowości. zaburzenia zachowania, nerwowości. Różnice w określaniu tego rodzaju deficytu wynikają ze sposobu rozpatrywania zaburzenia oraz z nastawienia badaczy.

Zahamowanie psychoruchowe rozumiane jest jako zaburzenie, którego patomechanizm tkwi w zakłóceniu dynamiki procesów nerwowych. Proces pobudzania i hamowania charakteryzuje się trzema właściwościami: siłą. równowagą i ruchliwością. Za optymalny dla prawidłowego funkcjonowania człowieka uważa się taki zespół cech układu nerwowego, gdzie występuje równowaga siły procesów pobudzania i hamowania. Zakłócenia przebiegu procesów nerwowych uniemożliwiają prawidłową regulację zachowania jednostki.

Zahamow anie psychoruchowe może być wyrazem ogólnej słabości procesu pobudzania lub znacznego hamowania aktywnego, wyrażającego się pod postacią silnej samokontroli⁸⁷. Oprócz zaburzonej neurodynamiki procesów nerwowych u podstaw zachowania dzieci zahamowanych leży nadmierna męczliwość i wyczerpyw alność nktadn nerwowego.

Zahamowanie psychoruchowe przejawia się w trudnościach społecznego kontaktowania się, zmniejszonej aktywności oraz wzmożonej iękliwości dziecka. Zaburzenie obejmuje sfery funkcjonalne dziecka, tj. sferę ruchową, poznawczą i emocjonalną. Może manifestować się we w szystkich, albo może ograniczać się do jednej wybranej sfery.

Zahamowanie zależy nie tylko od wzajemnych stosunków między procesami pobudzania i hamow ania typu temperamentu, ale także od wyuczonego sposobu zachowania, w którym dominują reakcje hamowania. Odruchy w arunkowe o charakterze hamulcowym, powstrzymywanie się od reakcji - nakładają się na zaburzone podłoże procesów nenrodynarmc.7iiych. Obniżona pobudliwość jest najczęściej nieprawid-łowym resukjwameni przez dziecko stosunków z otoczeniem, będących

^r H. Sponek, Psyćhdlogc&ia anali-p op. dii s. 115.

96