widzenia25. Rozpoczęcie nauki szkolnej nie pozostaje oczywiście bez wpływu na rysującego. Między 6.-7. rokiem życia zanika stopniowe dodawanie szczegółów graficznych i następuje przejście do tendencji integracyjnych. Dziecko łączy w jedną całość elementy o znaczeniu społecznym oraz związki określone w czasie i przestrzeni. Zwiększa się w rysunku liczba szczegółów, które są spójnie zestawione ze sobą. Wiek 7-9 lat stanowi w wielu przypadkach apogeum, ale jest już także schyłkiem czynności graficznej, zdominowanej przez tendencje do schematyzacji i reprezentacji konwencjonalnej26.
S. Szuman na podstawie przeprowadzonych badań nad rysunkiem dziecka wyodrębnił trzy podstawowe okresy jego rozwoju.
1) Okres bazgrania i tworzenia schematu, od 2.-5. roku życia,
- mechaniczna bazgrota,
- doszukiwanie się podobieństwa do przedmiotów w różnych formach graficznych,
- konstruowanie z elementów bazgroty schematów rysunkowych.
2) Okres schematu, czyli ideoplastyka, od 6.-12. roku życia.
3) Okres poschematyczny zwany fizjoplastyką od 12. roku życia27.
Przedstawione etapy rozwoju twórczości rysunkowej dziecka
wzbogacają wiedzę nauczyciela. Jeżeli chcemy prawidłowo posługiwać się metodą analizowania rysunków dzieci, to niezbędne są informacje o prawidłowościach rysowania dzieci w określonym wieku.
Rysunek dziecka jest niepowtarzalny i zawierający bogactwo informacji o rozwoju wyobraźni, procesów poznawczych, inteligencji oraz wrażliwości estetycznej. Znany jest też pogląd, że w każdym dziecku do 8. życia tkwi instynkt twórczy. W rysunku dziecko nie tylko wyraża swoje umiejętności i cechy osobowości, ale również własne
25 Ibidem, *. 50-51.
“ Ibidem, s. 40-54.
21 S. Szuman, Sztuka dziecka. Psychologia twórczości rysunkowych dziecka, (w.) Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży, red. M. Żebrowska.
154