IMGs39

-    funkcji kompensacyjnej, gdyż jest czynnikiem wyrównującym, kom-pcnsnjącym uszkodzony słuch, bowiem ułatwia me tylko zbliżenie niesłyszą-ccgo do kultury, tradycji kulturalnej, do twórczości, ale umożliwia mu także, w sposób najbardziej dla niego dostępny, uczestniczenie w aktach tworzenia i przeżywania nie ty tko za pośrednictwem słowa, lecz również wytworów plastycznych oraz tańca i pantomimy, co w sumie także sprzyja zrównoważeniu emocjonalnemu:

-    funkcji korekcy jnej. gdyż daje sposobność kontroli i ewentualnej poprawy Inb naprawy mamfesto wanych reakcji emocjonalnych w odniesieniu do siebie i innych ludzi, samokontroli i poprawy reakcji na rytm. doznania muzyczne, a więc pośrednio i mowy, oraz sposobu rozumienia sztuki jako takiej.

43. W vchow anie moralne

We współczesnej Polsce można, najogólniej, wyróżnić dwie podstawowe eoeflCacjc światopoglądowe, mianowicie orientacje oparte na chrześcijańskiej koncepcji rozumienia człowieka i świata, bądź jej przeciwstawnej, laickiej, czyli świeckiej koncepcji świata - i swego w nim miejsca. Koncepcje laickie nawiązują do etyki autonomicznej, czy np. do niezależnej etyki spolegliwego opieknństwa Tadeusza Kotarbińskiego (1886-1981). Orientacje te, każda zgpdaie z wyznawaną opcją antropologiczną, odpowiadają na pytanie: kim jest rrfcowirlr. jak żyć i dlaczego żyć tak a tak. Wyznawane systemy wartości są przeżywane i interna!izowane. zgodnie z dośw iadczaną i uznawaną koncepcjążycia i osobowym ideałem samorealizacji

Wychowanie moralne we współczesnych nam czasach ma szczególne Trmir z uwagi na panującą filozofię pluralizmu światopoglądowego, akceptowanie relatywizmu jako absolutnej wartości, permisywizm i obsesyjnie wręcz traktowaną koncepcję liberalizmu światopoglądowego, którego zwo-łsnaicy domagają saę uznania dla wszystkich nurtów światopoglądowych i ich ąpnftcczne] praktyki. W skrajnych przypadkach, niewłaściwie pojmowana to-;,fesancjawtedzie do relatywizmu moralnego (i prawnego), co w konsekwencji

dzieci i młodzieży, do zagubienia w sferze Hh celów życiowych i trudności w rozeznaniu w tym, co dobre, powin-gg^P€0%noczne z moralnością. Tolerancja, także w stosunku do osoby nie-jMgi*0 jedynie tam, gdzie istnieją jasne, jednoznacznie mmmy. Relatywizm moralny, a więc rozmycie \w ImdncBcji, w praktyce społecznej, do braku do dób niepełnosprawnych, gdyż w myśleniu

i działaniu zaczyna dominować np. wąsko rozumiane podejście ekonomiczne, lub, paradoksalnie, wręcz nieakceptowanie wszelkiej inności.

Stale aktualne jest stwierdzenie Arystotelesa: „człowiek zaś wchodzi w życie wyposażony w broń, jaką przedstawiają jego zdolności umysłowe i moralne (...) człowiek bez poczucia moralnego jest najniegodziwszym i najdzikszym stworzeniem, najpodlejszym w pożądliwości zmysłowej i żarłoczności”⁷ . Warto także, uzupełniając powyższe stwierdzenie, nawiązać do wypowiedzi S. Hessena (1887-1950): „Aby być moralnym, człowiek nigdy nie powinien stawiać moralności za cel swego postępowania, nie powinien nawet myśleć o tym, że postępując tak czy inaczej, postępuje moralnie. Z chwilą gdy moralność wchodzi w zamierzenia działającego, przeradza się niezwłocznie w faryzeuszostwo”⁷², a także że „celem wychowania moralnego jest wychowanie osobowości, czyli kształtowanie charakteru człowieka. Ale osobowość kształtuje się tylko w miarę, jak człowiek pracuje nad wartościami ponadosobowymi...”⁷³.

Truizmem jest zatem podkreślanie faktu, że dziedziczymy wprawdzie pewne dyspozycje fizyczne, jak kolor skóry, oczu, potencjalny iloraz inteligencji, ale nie dziedziczymy wiedzy, przekonań i postaw moralnych, których uczymy się w procesie wychowania naturalnego i wychowania intencjonalnego, świadomie i celowo zamierzonego w procesie dydaktyczno-wychowawczym. Powinno się dzieciom przekazywać, stwarzać możliwości przeżywania takich pozytywnych wartości jak dobro, prawda, piękno i uświadamiać ich znaczenie dla rozwoju duchowego, zdrowia psychicznego jednostki i zdrowia społecznego, a unikać wartości wypaczonych, im przeciwstawnych. Naśladownictwo pozytywnych zachowań, szczególnie w odniesieniu do dzieci z uszkodzonym słuchem, ma tu szczególnie doniosłe znaczenie wychowawcze.

Współcześnie podkreśla się, w kontekście zagadnienia wychowania moralnego, trzy grupy podstawowych problemów, które przedstawiamy w ujęciu Haruo Kitagawy . Są to:

⁷¹    Arystoteles, Polityka, Zakład Narodowy im. Ossolińskich - Wydawnictwo, Wrocław 1953, s. 9.

⁷²    S. H e s s e n, O sprzecznościach i jedności wychowania. Zagadnienia pedagogiki perso-nalistycznej. Wybór i opracowanie Wincenty Okoń, Wydawnictwo „Żak". Warszawa 1997,8. 158-159.

⁷² Tamte, s. 159.

⁴ Haruo K i t a g a w a. Obszar moralności, [w:] P. Lengrad (red.), Obszary permanentnej samoedukacji, TWWP, Warszawa 1995, s. 161.

^,ł