IMGs82

paro kompetencji językowej. U tych dzieci chodzi o komunikację rozumianą fifcwtaafaję w znaczeniu jakości życia dla dziecka i jego rodziców. Każde 8feth)^sl hme—każde dziecko słyszy i rozumie inaczej.

|| Dziecko ze współistniejącymi upośledzeniami potrzebuje, obok akceptacji pjjffiflfciłBoaego słuchu, także akceptacji swojej specyficznej indywidualności, podkreśla lekarz dr A. Hildman. Zaopatrzenie w aparaty słuchowe może być MMywane tyto dzięki interdyscyplinarnej współpracy - po czym lekarz Stopniowo się wycofuje. Punkty ciężkości w pracy z dzieckiem ulegają prze-nrieszczemu. w zależności od specjalności i dotyczą protetyki słuchu, surdo-jjwhgnpti psychologii, koncentrują się na samej pracy jego rodziców. Zwrotne informacje, uzyskiwane zarówno ze strony rodziców i terapeutów, jtk i specjalistów zajmujących się gimnastyką leczniczą oraz pedagogów leczniczych są tu. obok akceptacji przez dziecko aparatów słuchowych, war-Ujściową pomocą.

Analizując wychowawcze aspekty dotyczące dziecka z upośledzeniami wspołwynęputacymi należy rozważyć, w aspekcie interdyscyplinarnym, wpływ Mkodzema słuchu (jako upośledzenia wiodącego) na postrzeganie, myśle-me i pamięć, a w konsekwencji na możliwości rozwoju języka (werbalnego inewerbainego). Wpływ uszkodzonego słuchu ma, jak wiemy, znaczenie za-nwłmrrr db przyszłych możliwości rozwojowych dziecka. Jego brak zaburza Mzwyfclc ważne wczesne interakcje między dzieckiem a jego rodzicami, (BMtbdujjt¹ poczucie zagrożenia u dziecka. Powstaje sytuacja, w której mamy da ezymetwa z upośledzonym dzieckiem w upośledzone) rodzinie²³ .

Nasuwają wę w związku z tym następujące wnioski:

■MpMt słotnych dla postępowania surdowychowawczego swo-ftsdhd UMpasych Z upośledzeniem współwystepującym może być dokony-

dzięki

' - rodywidiiilnei obserwacji przypadku w różnych sytuacjach życiowych ^^HSU0^W^cjtlńfh znajduje się dziecko, a mianowicie w rodzinie,

t, w szkole itd.;

wynikami badań z innych dyscyplin naukowych;

bbęnn der Geers-Sliflong am 16 und 17 Min

^unter BtrUckślchtlgtirtg mehrfachtr jjhW PWl (Njdji FrOhkindliche Hór-Sprtlcftentehung, Mateiial-

-    analizie wniosków z przeprowadzonego postępowania diagnostycznego pod kątem wynikającej z nich postawy wobec dziecka upośledzonego jego rodziców, opiekunów, środowiska szkolnego (postawy opiekuńczej, integracyjnej, izolacyjnej itp.).

2. Dla postępowania rewalidacyjnego podstawowe znaczenie ma odróżnienie upośledzenia pierwotnego od upośledzenia wtórnego:

a)    upośledzeniem pierwotnym u osób wyłącznie z uszkodzonym słuchem jest zaburzenie percepcji słuchowej, upośledzeniem wtórnym natomiast może być:

-    brak mowy bądź jej ograniczony rozwój i w konsekwencji niepełny rozwój fizyczny, umysłowy, moralny, uczuciowy, estetyczny, społeczny,

b)    ze względu na brak słuchu traktowanego jako upośledzenie pierwotne, zwłaszcza zaś z uwagi na potencjalne wtórne jego konsekwencje:

-    rozwijamy przede wszystkim język i mowę dźwiękową Gdy zaś te wysiłki napotykają trudne do przezwyciężenia przeszkody (np. dzieci z syndromem dyspraksji, w tym dyspraksją artykulacyjną nieprawidłową budową aparatu artykulacyjnego itd.) wówczas

-    wykorzystujemy także obok pisma systemy niefoniczne, np. daktylolo-gię oraz

-język ciała i język migowy.

Rozwój mowy, według McGready²³ , jest jednak praktycznie dopiero wtedy niemożliwy, kiedy występują jednocześnie co najmniej dwa uszkodzenia, z poniżej wymienionych, w krańcowej postaci:

-    uszkodzenie receptora słuchu - w ekstremalnym przypadku totalny brak słuchu;

-    brak doświadczeń społecznych - w ekstremalnych sytuacjach u dzieci wychowywanych wśród zwierząt bądź w izolacji;

-    niewystarczająca, niepełna organizacja życia emocjonalnego - ekstremalnym przykładem jest wczesny autyzm dziecięcy;

-    dysfunkcja neurologiczna - występująca w ekstremalnym stopniu u dzieci głęboko upośledzonych umysłowo,

-    ponadto należy uwzględnić występowanie syndromu dyspraksji³³³.

²³² II.J. McG r c a d y, Language palhology and learning disabilities, [w:] H.R. Mykkbet (red.), Progress in learning disabililies, Grune and Stratton, New York 1968.

£gg A. yąn U d e n. Earty diagnosis of those mulliple handicups in prelinguaUy chlldren whtch endanger an educalion uccording to Iht purely orał SH (w;] ihe International Congress on Educalion ofthe DeaJ, vol I, Julius Gm V|f|H burg 1980, s. 133-138.