IMGv78

JBI' 1_

Dla większości dzieci z uszkodzonym słuchem warunkiem przeciwdziałania wynikającym z tego stanu rzeczy konsekwencjom jest, poza wczesnym wykryciem i wczesną diagnozą uszkodzonego słuchu, wczesne wychowanie “.

Wczesne wychowanie, inaczej wczesne świadome i celowe kierowanie rozwojem niemowlęcia i małego dziecka niesłyszącego w wieku do 3—4 lat, powinno się dokonywać wyłącznie w domu rodzinnym pod opieką obojga rodziców **, szczególnie matki. Oznacza to podporządkowanie całego jej czasu potrzebom wychowawczym dziecka. W procesie wychowania małego dziecka, z uwagi na możliwości tkwiące w wychowaniu słuchowym, które nie u wszystkich dzieci są takie-same, należy uwzględnić następujące zalecenia: ^okres niemowlęcy należy maksymalnie wykorzystać dla wychowania słuchowego i rozwijania sztuki rytania z ust; można stosować naturalne gesty; częsty uśmiech — powiada Dale — dla dziecka z uszkodzonym słuchem znaczy więcej niż dla kogokolwiek na świecie^w, gdyż wpływa na postawę emocjonalną dziecka do siebie i wobec otoczenia; skoro rezultaty wychowania słuchowego, umiejętność czytania z ust, a później posługiwanie się mową są. niezgodne z oczekiwaniami, komunikacja z dzieckiem powinna być uzupełniana systemami njefanAcanymd.

W praktyce współczesnej notujemy w wychowaniu dzieci niesły-szących w okresie niemo wlęcyim-przedszkolnym dwa stanowiska, obydwa oparte na długoletnich doświadczeniach i badaniach:

1.    Stanowisko, w którym podkreśla się konieczność rozwoju dziecka zgodnie z założeniami metody ustnej, a więc uwzględniające przede wszystkim współczesny, społeczny punkt widzenia w wychowaniu nie-słyszących. Jego dewiza: „migi to śmierć dla mowy” p

2.    Stanowisko, w którym preferuje się przede wszystkim zintegrowany system migowy i językowy Znaczy to, że dzieci niesłyszące przez sam proces nauczania i wychowania są przygotowywane do życia zarówno w podkulturze niesłyszących, jak i w społeczności składającej, się wyłącznie z ludzi dyszących.

° A. Lawę, Ceharlose und Śchwerhdrige, jw., s. 158—159.

ⁿ Halina Natora na podstawie przeprowadzonych badań stwierdza, że dzieci, niesłyszące przebywające w domu i będące pod opieką poradni są lepiej przygotowane do szkół masowych niż dzieci z przedszkoli specjalnych. H. Natora, Dojrzałość szkolna dzieci głuchych uczęszczających do przedszkoli specjalnych i wychowywanych w warunkach domowych. Maszynopis pracy doktorskiej. 1982.

H D. M. C. Dale, Die pddagogische Fórderung Hórgeschadigter Kinder in EUemhaia und Schule, 1974, s. 37.

I S. Schmidt-GiovannŁni, Sprich mit mir, 2 Auflage, 1980, 8. 25, 2.

i Np. S. Prillwitz, Zum Ztuammenhang von Kognition Kommunikation und ttfnmcke nmter besonderer Berucktiichtigung der EntuHcklung hórgeachddigter lUnder s. der Gebdrdensproche GehÓrloter, 1982.

Już w okresie niemowlęcym stosujemy metody I tashold jące się do możliwości postrzegania przez dziecko bodźców wzrokowych, taktylnych. Ich cd«n jest rozwój umiejętności konraat» kowania się dziecka ze słyszącym otoczeniem społecznym. Są to metody i techniki, w których najczęściej korzysta się ze specjalnych środków I dydaktycznych. Posługiwenie się nimi w rewalidacyjnej praktyce IB przede wszystkim uwarunkowane potrzebami rozwojowymi małego (falo* oka. Są to środki, których wykorzystywanie powinno w pierwszej kolejności umożliwiać kompensację w obrębie uszkodzonego analizatora sko- I chu. Inne środki dydaktyczne wspomagają nie w pełni sprawne fna¥i I cjonowanie zmysłu słuchu za pośrednictwem receptorów taktjiaflfgM i wzrokowego. Omówimy je kolejno.

Aparaty słuchowe stereofoniczne, zastosowane przed ósmym miesiącem życia dziecka — jak to już wspominaliśmy — są środkiem dydaktycznym o decydującym znaczeniu. Ich właściwe wykorzystanie, a więc przede wszystkim dostosowanie do rodzaju i ubytku słuchu i stałe ich noszenie przez niemowlę, może w sprzyjających warunkach doprowadzić do pełnej restytucji uszkodzonego słuchu. I

Do taktylnych środków wychowania należy dłoń małego dziecka, którą matka kładzie sobie na krtani podczas mówienia do niego, oraz całe ciało niemowlęcia, którym odbiera wibracje klatki piersiowej matki, ojca w trakcie mówienia do niego. Obok tych środków taktylnych, które nazywamy naturalnymi, możemy wykorzystywać sztuczne środki kompensujące uszkodzony słuch. Są to specjalnie w tym celu skonstruowane wibratory, a także głośniki oraz instrumenty perkusyjne¹⁷. Celem stosowania tych ostatnich jest przede wszystkim od woły- i wanie się do poczucia rytmu i rozwijanie poczucia rytmu_>

Naturalnym środkiem wzrokowym jest obraz arty-kulacyjny i mimiczny twarzy matki, rodziców, rodzeństwa. Do środków wzrokowych sztucznych należą: lustro artykulacyjne oraz aparaty ukazujące w postaci wizualnej rytm bądź obraz mowy, np. analizator mowy. Środki wzrokc^ve w pierwszej kolejności uzupełniają słuchowe środki wychowania.

Wymienione środki dydaktyczne pośredniczą w przekazywaniu informacji za pomocą określonych systemów znaków (kodów). Dominacja w procesie wychowawczym słuchowych środków dydaktycznych, nad taktylnymi i wzrokowymi, jest wyrazem metody językowej. Dominacja wzrokowych środków dydaktycznych oznacza w konsekwencji preferowanie: systemów daktylologicznych (grafemowych, kinemowych, Bie-

» Na znaczenie instrumentów perkusyjnych zwraca uwagę m. H T. Qafc. tkowski. Patrz: T. Gałkowski, L Stawowy-Wojnarowska, Wychotwmie dzaaci ^B chych w wieku przedszkolnym, Warszawa 1983, s. 69.