kem49

Hedin i Hild 98

pot warzy i zażądał zwrotu córki. Doszło do pojedynku i Hitin został ciężko ranny, ale Hogin oszczędził zięcia. Po siedmiu latach przeciwnicy ponownie stanęli do walki na wyspie Hitinsó i zabili się wzajemnie, ale zakochana w mężu Hilda żałobnymi pieśniami przywracała ich po nocach do życia, oni zaś bili się dalej.

Jeszcze inaczej rzecz ujmuje pochodząca z XIV w. Opowieść o Sórlirn (zachowana w Księdze z Flatey). —> Loki ukradł —> Freyji naszyjnik (zob. Brisingamen), ale —> Odin przyrzekł zwrócić bogini klejnot pod warunkiem, że roznieci spór między dwoma władcami (por. Gizur), oni zaś toczyć będą ze sobą nieustanną walkę zabijając się wzajemnie i zmartwychwstając dopóty, dopóki jakiś chrześcijański rycerz zdejmie z nich czar. Freyja zmieniła się w kobietę (—> wal-kyrię?) o imieniu Góndul i na of iary wybrała króla Saracenów Hedina, syna Hjarran-diego, oraz duńskiego królewicza Hogniego, ojca Hild. Poduszczony Hedin wyzwał 1 lógniego na pojedynek, lecz siły obu przeciwników okazały się równe. Wówczas Hedin postanowił poślubić Hild, ale Góndul podstępnie nakłoniła go do porwania dziewczyny i po spełnionym czynie podała bohaterowi czarodziejski napój nakładający na niego klątwę (dląg) niekończącej się walki. Hedin wywiózł Hild daleko od ojczyzny, 1 łógni jednak dopędził zbiegów i na wyspie Ha mimowolni wrogowie stanęli do pojedynku. Do pasa rozcięli się wzajemnie mieczami, lecz wkrótce powstali i wznowili bój, Hild zaś przyglądała się ternu z zarośli. Po 143 latach na 1 la przybył norweski król Olaf Tryggwason, a jeden z jego przybocznych, Iwar, zabił obu pojedynkujących się. Ich ciała zniknęły bez śladu i tylko krew na ostrzu Iwatowego miecza świadczyła o tym, co zaszło.

Znajomość tradycji o Hedinie i Hild u Germanów południowych potwierdzona jest dla znacznie wcześniejszego okresu. Już staroangielski poemat Widsidh (przełom VII i VIII w.) wymienia Hagena (Hogniego) i Hcdena (Hedina), a pochodząca z IX w. Skarga Deora wzmiankuje

0    krzywdzie Hildy (Hild) doznanej ze strony ojca. Później, w połowie wieku XII. Lam preclu w Pieśni o Aleksandrze powiadał, że rodzic 1 Ii Idy zginął w walce z Hageneni

1    Watę (w poemacie Widsidh występuje on jako Wada, ale tak czy inaczej jest to zdegradowana do poziomu heroicznego wersja Wodana/ Odina). Najobszerniejszą jednak wersję wydarzeń zawiera anonimowy poemat Kudrun (pierwsza połowa XIII w.): władca Irlandii, Hagen, wielki wojownik, poślubił pochodzącą z Indii i przez ptaki przyniesioną na zachód Hildę, która urodziła mężowi córkę także nazwaną Hilda. Kochał ją wielką miłością, a gdy dorosła, żaden z kandydatów do jej ręki nie robił na nim wrażenia wystarczająco dobrego. Dwunastu odważnych kazał powiesić, aż o urodzie dziewczyny zasłyszał Hetel, władca fryzyjskich Hegelingów. Jego wierni przyjaciele-wasale podjęli się roli swatów i ostatecznie jednemu z nich, Horantowi, dzięki pieśniom udało się nakłonić królewnę do ucieczki. Hagen ruszył w pościg i na fryzyjskim wybrzeżu doszło do krwawej bitwy. Znieważony ojciec zranił zięcia, ale sam znalazł się w śmiertelnym niebezpieczeństwie, gdy przyszło mu zmierzyć się ze starym Watę. Wówczas Hetel wezwał walczące strony do rzucenia broni. Zawarto pokój. Hagen i Hetel pogodzili się, Watę zaś swą sztuką medyczną zdobytą u jakiejś wiedźmy przywrócił do zdrowia wszystkich rannych.

Przyjmuje się, że tradycja o Hedinie i Hild powstała w IV-V w. na południowo--zachodnich wybrzeżach Bałtyku. Prawdo-

j    /

podobnie już w IX stuleciu poetyka szpil* ma nów zaczęła tu łagodzić pierwotny tragizm przekazu; być może nawet istniała jakaś zaginiona dziewiąto- lub dziesiąto-wieczna opowieść, w której po raz pierwszy pojawił się motyw pokojowego rozstr/.yg* nięcia konfliktu, co, jak się zdaje, wpłynęło na wersję Saksona Gramatyka. Pierwotny tragizm ut rwalił się jednak w północnych sprzekazach: niezależnie od przytoczonych przykładów, w pochodzącej z początku XII w. staroeddaicznej II Pieśni o Uelgiml^ffi bójcy Hundinga znajduje się aluzja do latał'

Skadi und tlir Golin- Skandittauiens, Krauz Rolf Schroder, I iibingen 1941. Ze zbiorów biblioteki Muzeum Archeologicznego w Poznaniu. Repr. L. BerOwski/Agoncja Archiwum

Koza na „drzewie życia”

nej roli Hild w dziejach ojca i męża oraz jej umiejętności wskrzeszania poległych.

Ostatecznie jednak właśnie na Północy do tragicznych dziejów Hedina i Hild dopisane zostało groteskowe uzupełnienie. Najsławniejszy przykład najbardziej islandzkiego gatunku literackiego zwanego rima (rima od rim - „rym”), mianowicie piętnastowieczna Rima o Skuli w (autorstwo niepewne), opowiada o żebraku Skidim, historycznej postaci z końca XIJ w., który we śnie odwiedził

Walhallę zaproszony przez -> Thora i na prośbę boga miał tam rozstrzygnąć spór Hedina i 1 lógniego o I lild. Rozjemca tak sprytnie poprowadził sprawę, że dziewczyna omal nie została jego małżonką, wszelako przypadkowo przez niego objawiona przynależność do innej religii (chrześcijaństwa) wywołała w świętej sali tak niebywałe zamieszanie, że w końcu —> Sigurd (tutaj wbrew dawnej tradycji należący do -» einherjów!) wyrzucił kłopotliwego gościa za drzwi.

Dzieje Hedina (Hedena, Hitinusa, Hete-la), Hild (Hildy) i Hogniego (Hagena, Ho-ginusa) interpretuje się czasem jako ref leks dawnego mitu wegetacyjnego, którego bohaterami była triada bóstw, mianowicie młodzieńczy bóg (Hedin), bogini wegetacji (Hild) i demon śmierci (Hógni).

F.R. Schróder, Die Sagę von Hetel und Hildę, „Deutsche Yiertcljahrsschrift fur Literaturwissen-scliait und Geistesgeschichte” 1958, 1.

HEFRING (llefring - „Fala”), jedna z —> córek Ran, znana z Młodszej Eddy (Język poezji) Snorriego St url u sona.

HeID: zob. Gullweig.

HEIDDRAUPNIR (Heiódraupnir), nieznana bliżej postać, zapewne olbrzym wspomniany tylko w staroeddaicznej Pieśni o Sig)--drifie. Zginął z ręki —> Ocli na, który z jego wyciekającego z czaszki mózgu stworzył pierwsze —> runy. Zob. Hoddrofnir.

HEIDREK (Heidreh), syn Hofundą, po ką-dzieli potomek —ż Odina, prawowity kandydat na tron Hreidgotów. Zabijając star

szego brata wszedł w posiadanie magicznego miecza —> Tyrfinga i dzięki tej cudownej broni oraz własnym zaletom (nazywano go vitr- „Roztropny”) został wybitnym wojownikiem i ostatecznie zdobył władzę nad swoim ludem. W dwóch legalnych małżeństwach spłodził syna i córkę, —> Angantyra-i —» Herwór, a nadto huńska branka, córka króla I lumlego, dała mu —> Hlóda.

Pewnego razu spotkał cudzoziemca, niejakiego Gestumblindiego (Geslumblindi - „Ślepy Gość”). Obcy poddał go próbie wiedzy stawiając szereg pytań, na które Heidrek bystrze odpowiadał dopóty, dopóki nie padło pytanie o słowa wyszeptane przez Odina do ucha martwego —> Baldra (por. Wafthrudnir). Wówczas poznał w rozmówcy boga, ale ogarnięty gniewem zapomniał o roztropności i skierował przeciw niemu swój miecz, za co ukarany został przepowiednią bliskiej śmierci z ręki nędznego niewolnika, co też się i stało.

HEIDRUN (Heidrun), znana z. bujnego życia seksualnego (choć brak tu szczegółów) boska koza (geit) żyjąca na dachu —> Wal-halli i żywiąca się igłami niebiańskiego drzewa, —> Laradu. Miód płynący z jej wymion pojmowano jako święty, mocny, alkoholizowany napitek (veig), którym nieustannie raczyli się zabici w bo j ac h woj ow n i cy,

—> einherjowie.

H e i d run przy po m in a grecką kozę Amalteję, karmicielkę maleńkiego Zeusa, oraz indo-aryjską krowę Sabar- U dughę („Łatwo Dojącą Się”), którą doili wszyscy bogow ie. Jest wysoce p i a wd o podobne,-