KI1

• Wyświadcz osobistą przysługę, coś takiego, co zrobiłbyś dla przyjaciela lub krewnego. Możesz na przykład pomóc synowi, córce, bratankowi czy siostrzenicy urzędnika dostać się na uniwersytet w swoim lub trzecim kraju.

Zasada nr 4: Poszukaj pomysłowych sposobów osiągania swoich celów bez uciekania się do przekupstwa. Następny przykład ilustruje tę zasadę.

(

Przykład 9.2. Rusz głową    V

Pewna zagraniczna spółka mająca główną siedzibę w Singapurze musiała regularnie wysyłać fachowców ds. technicznych do indonezyjskich fabryk. Mniej więcej połowa z nich była zmuszona wręczać 5^-dolarowe banknoty urzędnikom imigracyjnyin na lotnisku w Dżakarcie w celu otrzymania stempla wizy wjazdowej w paszporcie, przy czym łapówek żądano zawsze od tych samych osób.

Starając się dociec, dlaczego tylko niektórzy z jego podwładnych musieli płacić haracz, dyrektor firmy przejrzał któregoś dnia dokumenty podróżne pracowników. Rychło w paszportach techników, którzy dawali łapówki, zauważył delikatne znaczki zrobione ołówkiem w prawym dolnym rogu wstemplowanej wizy. Natomiast w paszportach tych, którzy nie dawali łapówek, nie było takich znaczków.

Podczas omawiania tego problemu z pracownikami szef firmy zorientował się, że urzędnicy imigracyjni rutynowo żądają 50 dolarów od przyjeżdżających do Indonezji po raz pierwszy. Potem najwyraźniej robili znaczki na wizach tych, którzy na to przystali, dając tym samym wskazówkę kolegom, że „ten facet płaci”. Jeśli się natomiast odmówiło, to tylko wzruszali ramionami i jednak wstemplowywali wizę, bo oczywiście żadna taka oplata nie jest wymagana.

Tego dnia dyrektor wytarł gumką wszystkie znaczki w paszportach swych pracowników i powiedział im o tym. Odtąd jego podwładni nie musieli już dawać łapówek urzędnikom imigracyjnym.

vV

Zasada nr 5 to ostatnia z proponowanych reguł: Poznaj kulturę danego kraju. Kultura dostarczy ci nieocenionych wskazówek pozwalających na uniknięcie pułapki łapówkarstwa. ^ j

Kultura a korupcja

Jak wynika z badań, tak się składa, iż społeczeństwa, w których nielegalne daniny są powszechne, łączy pewna liczba kluczowych wartości. Trzy spośród tych wartości są szczególnie istotne z interesującego nas tu punktu widzenia.

1.    Są to społeczeństwa propartnerskie, w których osobiste powiązania między ludźmi mają rozstrzygające znaczenie.

2.    Są to społeczeństwa polichroniczne, cechujące się mało rygorystycznym podejściem do czasu i harmonogramów.

3.    Są to społeczeństwa wysoce hierarchiczne, cechujące się dużymi różnicami w statusie społecznym ludzi.

W dalszej części tego rozdziału przeanalizujemy, jakie wskazówki pomocne w unikaniu pułapki przekupstwa wynikają dla biznesmenów przybywających do takich krajów z tych trzech cech charakterystycznych.

^ Najpierw jednak jedno zastrzeżenie. Oczywiście te trzy wspólne wartości kulturowe per se nijak się mają do korupcji wśród urzędników. Kultury propartnerskie, polichroniczne i hierarchiczne wcale nie muszą być skorumpowane. Chodzi tu tylko o to, iż tak się składa, że społeczeństwa uważane przez biznesmenów działających na arenie międzynarodowej za najbardziej skorumpowane charakteryzują się tymi właśnie szczególnymi cechami.

Antropolodzy i socjologowie mogą uznać te korelacje kulturowe za interesujące. Dla ludzi biznesu liczy się jednak to, że wspólne podzielanie pewnych wartości podpowiada kilka skutecznych sposobów unikania dawania łapówek. \

Kultury propartnerskie — znaczenie kontaktów

Wprawdzie posiadanie kontaktów jest dla biznesmenów wszędzie pożyteczne, jednak w kulturach propartnerskich osobiste powiązania są rzeczą bezwzględnie konieczną. Po prostu trzeba znać właściwych ludzi — naprawdę liczy się tylko to, kogo się zna.

Guanxi, co znaczy stosunki lub znajomości, nie jest jedynym słowem używanym do wyrażenia tego, o co tu chodzi. Egipcjanie mają podobne określenie — wastah, oznaczające pośredni lub osobisty kontakt. Rosyjskie słowo blat [kumoterstwo] ma zbliżoną konotację.

105