l8

188 ŁL'aONin»K4. WYUOB F1*M

rzec ^M. żeby jeden styl był lepszy nad drugi, bo każdy jest dobry, kiedy Jest sposobny •’ do wyrażenia tej ma tery jej. o której się rzecz traktuje albo wypisuje. Kto zaś niezgodnym do swej materyi stylem pisze, grzeszy przeciw rozsądkowi, który jest duszą. żywiołem i temperamentem każdego pisma. Jako to byłoby, kiedy by kto chcąc gospodarską albo wiejską, lubo ogrodniczą pisać rzecz wybornym ^s: i krasomowstwu — nie gospodarstwu — służącym stylem opisywał ją.

Czytałem pewnego autora łacińskiego pod imieniem'¹ Flora itiue dc floribu* ⁿ\ który oratorskim piórem ogrodniczą materyją nad potrzebę ⁵ wyraził, pięknym zaprawdę stylem, olc coż po tym? Do rzeczy, która także pięknym, olc skromniejszym sposobem opisana być mogła, figury t koncepty panegirykom — nie ogrodowi — służące przydał Czytałem 2aś drugiego o tejże materyjej, włoskim językiem, ale ten uniwersalną wiejskiego porządku ekonomiją^łC skromnie ł doskonale opisał, a zowie się Tenora. albo il cittadino in villa ⁵⁷ Ten. moim zdaniem, stylowi, profesayjej ¹ swojej służącemu, dosyć uczynił^iu. Także l Pliniusz in Naturalibu* *ⁿ godzien jest pochwały bo rzecz swą doskonale i przyrodzonym a nic nadętym stylem wyraził. Jako jego ma-teryja²¹ po nim potrzebowała. Nic rzecz albowiem tego, co 1 w słomie ^#s pięknie leżeć powinno, w bawełną uwijać. Tak też przeciwnym sposobem: ktokolwiek by rzecz wysoką i chwale pospolitej służącą tępo i nieżywym 9t>icm podjął się traktować, nie czyniłby zaprawdę dosyć swej intencyjej. bo pochwala wymowy potrzebuje, wymowa zaś dowcipnych konceptów i energljej do wyrażenia rzeczy I ukontentowania rozsądnego czytelnika.

Jako każda rzecz, tak l styl powinien mieć swoją wagą, swoją miarą, swoją liczbą, nic tak jako czynią owi, co owo jeden peryjod albo sens rozciągnąwszy na dwadzieścia wierszów. a potem ścisnąwszy go me wyciśnie z niego i jednej kropelki crudycyjej i nauki. W takim stylu siła jest słów wyszukanych właśnie, jako owo w lesie gęstym siłę drew drobnych i gałęzistych, z których i Jedno nie znldzie się ³ do budynku, choć ich powierzchownie siłę się widzL A eoż po takich stylach, które więcej słów niż rzeczy zamykają? Zdobią ich wrzkomo ⁶¹ słowa, a sens i nierozsądne prowadzenie rzeczy szpeci je

Meliitos nrrboruro ptobuło² « omnw dieto Quost jwjjktvcre et nenimo sporni "

są nie inaczej, jako szpetno postać w pięknym odzieniu. A to wsz.ytko sprawuje, że tacy pierwej dowcipu niż rozsądku poradziwszy się, porywczo mają się do pió-

1

nie może *ię rzec — nie można rzec.

" sposobny — przydatny, odpowiedni.

“ wyborny — tu: wyszukany. wykwintny.

“ autom... pod imieniem — tu w sensie dzieło pod tytułem. ^u Flora flct dr flonbut — „Flara, albo o kwiatach".

^M nad potrzebę — niepotrzebnie

^:a uuejikicpo porządku ekonomio w mule teoria gospodarki wiejskiej

^ł: — „Tenora, albo mieuctanin na wsi".

“ projessyja — zawód.

“ dorył uczynił — zadośćuczynił, w zupełno*ci się dostosował.

“ Pliniusz Stanzy — C. Plinius Secundus, zginął w r 79 w czasie wybuchu Wezuwiusza, któremu się t bliska chciał przyjrzeć. Z wielu Jego dzieł ocalało tylko 37 ksiąg iVatu raili Historia treści przyrodniczej.

2

" materj/)a — tu: temat, przedmiot.

** w stornie — lak w uutoRr.. w pierwodr. jo cłotrie

¹¹ u²npę, ruroję miarą. tux>Ją liczbę — według autogr.; stów tych nic ma w pierwodr.

3

nie -nidcie ai<? — nic nadaje de. ntc przyda M<.

*» wrzkomo — rzekomo, pozornie.

^m W pierwodr. prowadzenie tzpęci jo; uzupełniono według autagr.

" Cytat z Pctroniusza Sotprikon; „Cudnie zaokrąglone okre-*y l wszystkie wyrałeniu jakoby makiom 1 olejkiem »luapionc‘.