LastScan18 (3)

64 Relacja człowiek-przyroda na przykładzie miasta

systemem ekologicznym. Owa zmiana perspektywy dokonała się już w ekologii miasta, która nie skupia się na poszczególnych biotopach w jego ramach, ale miasto jako całość pojmuje jako pewien obszar przyrody, na którym żyje człowiek. Miasto rozumie się wówczas jako element przyrody, który tworzą rośliny i budowle i który nieustannie reprodukowany jest przez użytkowanie i pracę człowieka w przymierzu ze spontanicznością przyrody.

Taka wizja miasta jako przyrody jest w pod pewnym względem pokrewna idei parku. W idei tej bowiem nie chodzi o przyrodę widzianą jako to, co zewnętrzne, lecz o przyrodę kształtowaną ze społecznego punktu widzenia, o przyrodę jako produkt społeczny, co nie musi oznaczać — jak to uwidacznia różnica między parkiem francuskim a parkiem angielskim — że przyroda podlega tu bezwzględnej instrumentalizacji. Wizja miasta jako przyrody, którą rozwinięto w wyniku kryzysu ekologicznego, uwzględnia w szczególny sposób fakt, że człowiek zdany jest na przyrodę — na współprodukcję z nią, na jej spontaniczność i zdolność regeneracji. Przypomnienie typów ogrodów pokazuje ponadto, że w wizji miasta jako systemu ekologicznego nie może chodzić po prostu o poznanie i zarejestrowanie tego, co już istnieje, lecz że musi w nim chodzić o idee dotyczące kształtowania tego systemu, tj. o wyobrażenia dobrej przyrody.

Do definicji dobrej przyrody należy przede wszystkim kategoria stanu żywiołów. Nie chodzi tu tylko o wodę, powietrze i ziemię, lecz również o czwarty żywioł, o informacje i wrażenia, z którymi człowiek spotka się w mieście. W ten sposób estetyka przyrody staje się częścią ekologii. To, jakie widoki i jakie wrażenie określają samopoczucie człowieka w mieście, jest tak samo ważne jak jakość wody, powietrza i gleby. Podobnie istotne jest to, jakie rośliny i zwierzęta mogą żyć i rosnąć w mieście, wprawdzie niekoniecznie ze względu na nie same, lecz z tej racji, że człowiek świadomie pragnie symbiozy z nimi i jest na nie zdany.

Rozważania te mogą się wydać nieco abstrakcyjne — i takie też są, jako że nie powstały jeszcze formy wyrażania się tej nowej relacji człowieka do miasta. Ale miasto zmienia się, a budownictwo ekologiczne, ekologiczne planowanie i ekologia miasta idą w kierunku, który pozwala żywić nadzieję, że zmierzają one ku tego rodzaju przyszłym formom życia w mieście.