Magazyn6201

168

OSZCZĘDNOŚĆ

ma przyszłych dochodów ma skończoną użyteczność i może być zestawiona z ofiarą, poniesioną przez gorsze zaspokojenie potrzeb obecnych, i) gdy wartość obecna dochodów przyszłych maleje tem bardziej im dłuższy jest okres oczekiwania (hipoteza Bóhm-Bawerka, oparta na słabszem odczuwaniu potrzeb przyszłych), lub 2) o ile dochody przyszłe dyskontować będziemy po istniejącej stopie procentowej (hipoteza W a 1-r a s’a i K n i g h t’a, przyjmująca racjonalną kalkulację przy istnieniu stopy procentowej i rezygnująca z przyczynowo-ge-netycznego wytłumaczenia powstania stopy procentowej). W systemie gospodarczym, zawierającym moment niepewności, chęć zabezpieczenia się przed ujemnemi skutkami niepewnych zdarzeń przyszłych jest dodatkowym motywem o. Niektóre zdarzenia losowe występują ze statystyczną regularnością i są zazwyczaj przedmiotem tranzakcji ubezpieczeniowych, składka ubezpieczeniowa i rozłożenie ryzyka na większą grupę ubezpieczonych eliminuje potrzebę indywidualnych o. W niektórych ubezpieczeniach konieczne jest pomimo to zebranie rezerw kapitałowych, zależnych od liczebności grupy ubezpieczonych i od wielkości ryzyka; rezerwy te są odpowiednikiem indywidualnych o. Suma oszczędzana przez jednostkę jest funkcją jej dochodu i stopy procentowej, zależy poza tem od charakteru jednostki i środowiska do którego ona należy. Jednostki oszczędne odkładają przy tym samym dochodzie i tej samej stopie procentowej więcej niż jednostki mniej oszczędne. Zwyżka stopy procentowej zachęca do zwiększonej o. jednostki, odkładające dla uzyskania dochodu od kapitału, o., tworzona z myślą o później szem zużyciu konsumcyj-nem sum oszczędzonych, nie jest wrażliwa na zmianę stopy procentowej. Wzrost dochodu zachęca do zwiększonej o., sumy odkładane stanowią zwykle coraz większy ułamek dochodu w miarę jego wzrostu. Wpływ dochodu na o. jest znacznie silniejszy niż wpływ stopy procentowej.

2. Oszczędność i gospodarstwo społeczne. Jednostka zużywa swe o. na powiększenie swego zasobu dóbr kapitałowych lub zapasu dóbr konsumcyjnych, bądź wypożycza je dla celów konsumcyjnych lub produkcyjnych innym, bądź wreszcie powiększa swą rezerwę kasową. Ogólna suma o. w społeczeństwie, opartem na gospodarstwie rynkowem, finan

suje inwestycje oraz tworzy kredyt konsum-cyjny dla osób i korporacyj konsumujących więcej niż wynosi ich dochód. Społeczeństwo, pozostające w stosunkach wymiennych z zagranicą, może nabywać tam objekty majątkowe oraz powiększać swe wierzytelności w stosunku do zagranicy i w ten sposób lokować część swych o. Społeczeństwo jako całość nie może o. swych tezauryzować, bo, jak długo ogólna suma pieniądza nie ulega zmianom, wzrost rezerwy kasowej jednych oznacza jej spadek u innych. Wynika z tego, że dla społeczeństwa jako całości ogólna suma o. musi być zużytkowana bądź na inwestycje (wliczając w to inwestycje zagranicą), bądź na konsumeję. Mechanizm wyrównywania się inwestycyj i o. nie jest dziś w nauce bezspornie wyjaśniony. Zdaniem ekonomistów, opierających się na teorji statycznej równowagi wyrównania o. i inwestycji, dochodzi on do skutku poprzez wahania stopy procentowej, która jest wyznaczona podażą o. i popytem na nie. Zwiększona podaż o. obniża stopę procentową i umożliwia przedsiębiorcom czynienie inwestycyj, które przy wyższej stopie procentowej byłyby nieopłacalne; przeciwny skutek ma wzrost popytu na kapitał wywołany zwiększoną rentownością inwestycyj (np. skutkiem wynalezienia wydajniejszych urządzeń technicznych). Jedynie o. tezauryzo-wane t. j. nie zaofiarowane na rynku kapitałowym, nie mają tego wpływu na stopę procentową i obniżają one popyt na dobra konsumcyjne, nie stwarzając dodatkowego popytu na dobra kapitałowe. We wszystkich innych przypadkach zmiana o. oznacza tylko inny rozdział istniejącego dochodu pomiędzy konsumeję i kapitalizację i, co za tem idzie, inne ustosunkowanie się produkcji dóbr konsumcyjnych i inwestycyjnych bez zmiany ogólnego volumen produkcji. Teorje przeciwne podkreślają, że decyzje inwestowania są niezależne od decyzji oszczędzania, oraz że te dwie grupy decyzji leżą w społeczeństwach, zorganizowanych na zasadach wymiany pieniężnej, w rękach zupełnie różnych jednostek. Równość pomiędzy o. i inwestycjami dokonuje się drogą wahań dochodu społecznego i całkowitej produkcji i zatrudnienia czynników produkcji. Zwiększone dążenie do oszczędzania u jednej grupy o tyle zmniejsza dochody innych i ich o., że ogólna suma o. nie ulega zmianom i zawsze równa się inwestycjom.