margul (45) []

da Re. zwanej Łodzią Tysiącleci, będzie odpierał zamachy wrogich sil ciemności, upostaciowanych w gigan tycznym wężu Apofi „zaprzy. sięźonym wrogu bogów".

Teraz dopiero może przyjąć Ozyrys oko od swego zwycięskiego syna. I razem z olciem pełnię świadomości i mocy. Obejmuje tedy niepodzielną władzę nad Kraino Zachodnia i przewodniczy sadom nad zmarłymi, którym własnym cierpieniem i przykładem wlał w serce nadzieję zmartwychwstania i nieśmiertelności.

Gckawe zestawienie dwóch zbawicieli i sędziów zmarłych w jednej osobie, mianowicie Ozyrysa i Chrystusa, przeprowadził współ-czesny angielski religioznawca porównawczy Brandon. U obu bóstw występuje ta sama zasadnicza sprzeczność pomiędzy ich dwiema funkcjami — zbawiciela, zapewniającego przez swą męczeńską śmierć przyszłe życie dla milionów wiernych, i nieubłaganego sędziego zmarłych, zdolnego strącić ich w wiekuiste męki, stokroć przecież gorsze od nicości. I ciekawe, że ani starożytni Egipcjanie, ani późniejsi chrześcijanie nie zdawali się dostrzegać w tym miejscu ani cienia sprzeczności i problemu.

Rola władcy i sędziego zmarłych bynajmniej nie wyczerpuje wszystkich aspektów Ozyrysa, narastających z postępem stuleci wraz z jego popularnością. Jako chtoniczny, czyli podziemny sprawca życiodajnych wylewów Nilu przejmuje on rolę boga roślinności i płodności całej przyrody egipskiej. To on corocznie odradza roślinność. Złączony z tak bliską Egipcjaninowi błogosławioną rzeką, staje się Ozyrys przyczyną żyzności ziemi na podobieństwo ziemi — Gęba.

Hymn z okresu Nowego Państwa obwieszcza, że cala ziemia spoczywa na ciele Ozyrysa. W tym rozumieniu Nil ma stanowić jego pot, a powietrze tchnienie boskiego gardła. Egipcjanie chętnie utożsamiali wygwieżdżone niebo z podziemiem, więc i Ozyrys jako władca podziemia Duat staje się jednocześnie panem nieba, księżyca i słonecznej lodzi Re.

Tak to jeden z wielu miejscowych bogów egipskich, skromny początkowo Ozyrys-Anedzti z Dedu-Busiris, nie wspierany politycznie przez żadną z egipskich dynastii, nie pretendujący do godności stwórcy świata, zyskuje sobie coraz większą popularność jako sprawca wylewów Nilu, rytmiczny odnowiciel przyrody, władca nieba, dawca tycia, sędzia umarłych i zbawiciel całej ludzkości.

mitologia

^cłiodi\ioafry\tariskieo₀ \_ud joruba

Wraz z mitem Ozyrysowym, który tak głęboko zmienił świadomość religijną, moralną i obyczajową ludu zamieszkałego nad dol-aytn Nilem, wkroczyliśmy na rozległy kontynent afrykański; B6g-Pa-,ierz nie jest jednak typowym przykładem wyobrażeń religijnych czarnego lądu. Mitologia egipska stanowi wytwór epok historycz-ivch, odległych od nas o kilka tysięcy lat i została wykształcona przez naród pozostający na wysokim stopniu rozwoju kultury piśmiennej, ciążącej raczej ku kręgowi cywilizacyjnemu Małej Azji. Na przekór geografii można by powiedzieć, te Egipt stanowił raczej skrawek Azji sztucznie przylepiony do afrykańskiego lądu i to zarówno antropologicznie, jak językowo i ekspansyjnie.

Przedstawienie mitologii typowo afrykańskiej nie stanowi łatwego zadania, choćby dlatego, że trzeba tu dokonać nie jednego, ale co najmniej dwóch, stopniowych, wyborów. Po pierwsze, decyzji wymaga wybór zasadniczej grupy etnicznej. Ponieważ kultury afrykańskie ze względu na maty stopień opanowania przestrzeni i na duże przeszkody terenowe nigdy nie wyszły poza szersze granice, przedstawiają one obraz mozaiki cywilizacyjnej złożonej z mnóstwa tworów. Na pozór są podobne do siebie, różnicują się jednak przy uważniejszym spojrzeniu na plemiona żyjące własnym życiem, wcale albo mało podobnym nawet do bliskich sąsiadów.

W sprawie pierwszej, to znaczy wyboru zasadniczej grupy etnicznej, raczej trzeba odrzucić północ i południe, świat semickich muzul-manów i świat mocno odbiegających od nas cywilizacyjnie Buszme rów i Hotentotów. Pozostają przede wszystkim Sudańczycy zamiesi