jp1450 1550
8

ści z masywnym, długim i wąskim jelcem, przekraczające 150 centymetrów długości, są to jednak miecze używane do walki pieszej. Z początku XVI wieku zachował się miecz ceremonialny Zygmunta Starego. Ma on nietypowy charakter - mieszanina gotyku z renesansem, ma wąską, sztywną głownię przypominającą koncerzowe.

Mało wiemy o sposobach walki na miecze. Prawdopodobnie jednak na naszych ziemiach podstawowym rodzajem uderzenia było tzw. uderzenie przełamujące. Polegało ono na nadaniu mieczowi jak największej prędkości, tak aby masa głowni przełamała zasłonę przeciwnika lub zrzuciła go z konia. Uderzenie takie zadawano zamachem z ramienia. Jeśli chodzi o obronę, to ciosy przyjmowano na zastawę i długi masywny jelec. Jeśli zaś chodzi o pchnięcia to zadawano je zapewne z wysokości piersi.

Kolejną ważną bronią rycerską w tym okresie był koncerz. Wywodził się on najprawdopodobniej od miecza. Był on szczególnie predestynowany do przebijania zbroi płytowej. Miał bardzo długą i sztywną głownię, o przekroju kwadratowym lub romboidalnym, z rękojeścią na ogół mieczową. W ciągu XVI wieku koncerzy zaczęli używać husarze, obok szabel. Kilka egzemplarzy tej broni z XVI wieku znajduje się w Muzeum Wojska Polskiego.

B. Szable.

W drugiej połowie XV wieku zaczynają się w Polsce pojawiać szable. Dotarły do nas najprawdopodobniej z Węgier. Pierwsze więc szable to wschodnie okazy zapożyczone przez Węgrów z Turcji. Mają one niewielką krzywiznę, dość znaczny ciężar, były szerokie i płaskie, przy tylcu zaopatrzone w bruzdy oraz wydatne pióro. Rękojeść takiej szabli była otwarta, o trzonie nachylonym z płaską tarcz-kowatą głowicą i prostym krzyżowym jelcem o długich ramionach. Pochwy szabel były szerokie, płasko ścięte przy trzewiku, z ryfkami do zawieszenia u pasa. Była to broń o dobrych walorach bojowych. Można nią było zadawać uderzenia przeciągane wykonując niewielki ruch kiścią. Szermierka szablą była dość bogata w różnego rodzaju uderzenia, parady i riposty. Szablą, nawet wczesnego typu, możliwe były ciosy rozcinające, odbijane i przełamujące. Możliwe też było zadawanie serii cięć bez męczenia ręki oraz zdolność do natychmiastowych zasłon, w przeciwieństwie do cięższego miecza. W efekcie dobrze wyważoną szablą można przeciąć ochronę, wobec której miecz o tej samej masie i z tą samą siłą prowadzony jest nieskuteczny.

Szabel od początku używali husarze. Niestety pierwsze oryginalne okazy pochodzą dopiero z okresu panowania Stefana Batorego (1576-1586). Jednakże ikonografia z epoki ukazuje ich znaczną popularność w pierwszej połowie XVI wieku.

Szabla węgierska ok. 1560 prawdopodobnie należąca do Stefana Batorego.