Nartowska Różnice indywidualne0027

ty zawierające treść i towarzysząca temu aktywność werbalna dziecka. Zachowania rodziców stymulujące lub hamujące aktywność dziecka w tym zakresie (pochwały, krytyki, demonstracja, brak zainteresowania). Inspirujący wpływ uczącego się rodzeństwa. Potrzebne przybory. Ponieważ wszelkie czynności ruchowe odbywają się pod kontrolą wzroku, kształcą również spostrzeżenia wzrokowe i koordynację wzrokowo-ru-chową. Przez coraz liczniejsze kontakty z przedmiotami i ludźmi dziecko ma okazję do różnicowania ich cech zewnętrznych, a stopniowo również rozumienia związków i stosunków, jakie między nimi zachodzą. Informacje, które uzyskujemy omawiając z matką sprawność ruchową dziecka, pozwalają więc na wnioskowanie na temat właściwej stymulacji rozwoju (lub jej braku) w zakresie spostrzeżeń wzrokowych, myślenia konkretno-obrazowego oraz ogólnej wy-ćwiczalności dziecka. Przez stawianie w trakcie rozmowy dodatkowych pytań możemy naświetlić te sprawy dokładniej. Mogą to być pytania w rodzaju: „Czy pani uważa, że dziecko było spostrzegawcze?’”. „Czy pamiętało osoby, które nieczęsto odwiedzają rodzinę?” lub „Czy pamiętało zabawki widziane u kolegi lub w sklepie?”, „Czy zapamiętywało obrazki lub umiało rozpoznać te same przedmioty na różnych obraza kach, np. w prostych loteryjkach obrazkowych?”. „Czy czyniło próby odwzorowania prostych budowli z klocków wykonanych uprzednio przez dorosłych?”, „Czy łatwo nabywało wprawy w codziennych czynnościach, a w jakim zakresie miało trudności?” itp.

Ważnym elementem wywiadu jest odtworzenie przebiegu rozwoju mowy, szczególnie gdy u omawianego dziecka obserwujemy w przedszkolu jakieś nieprawidłowości w tym zakresie. Staramy się ustalić:

1. Wiek dziecka, w którym pojawiły się pierwsze słowa i zdania, przy czym nie chodzi tylko o zorientowanie się, jaki był stopień opóźnienia, lecz również,; jakie było tempo przybywania słów i zakres słownictwa, rodzaj budowy, zdań, stosowanie reguł gramatycznych, umiejętność pamięciowego opanowania całych zwrotów używanych przez dorosłych, krótkich wierszyków lub Słów piosenek zasłyszanych w otoczeniu. Dane na ten temat informują nas zarówno o tempie rozwoju mowy, jak i o rozwoju słuchu fone-matycznego i pamięci słuchowej tak ważnych dla dalszego rozwoju dziecka.

2. Jaka była wymowa (wybrzmiewanie) po-sżczególnych Słów. Chodzi tu przede wszystkim

0 stopień zniekształcenia słów (mowa zrozumiała i niezrozumiała dla otoczenia) oraz o czas utrzymywania się lub zanikania błędów wymowy. Dla uchwycenia specyfiki mowy dziecka prosimy matkę o przykładowe podanie sposobu wymawiania niektórych słów przez dziecko, bardziej charakterystycznych lub nawet zabawnych. Wtedy możemy zorientować się, czy ten typ błędów utrzymuje się jeszcze w przedszkolu. Interesuję* nas również, jak reagowali rodzice na błędy wymowy dziecka, jakie wzorce mowy otrzymuje ono w domu. Dlatego musimy w czasie wywiadu zaobserwować, jak mówi matka,

1 dowiedzieć się, jak mówi starsze rodzeństwo lub osoby często przebywające z dzieckiem szczególnie w okresie intensywnego kształtowania się mowy, tj. na przełomie 2—3 roku życia.

3. Jaka była i jest własna aktywność werbalna dziecka na terenie domu rodzinnego: czy było ono gadatliwe, czy przeciwnie —|| małomówne,