Obraz
3 (88)

Muzykoterapia receptywna

Muzyka wyraża to, co nie może być wypowiedziane i co nie może być stłumione.

Yictor Hugo

Muzykoterapia receptywna stosowana jest zazwyczaj w schorzeniach o charakterze psychogennym. Najczęściej stosowana jest w nerwicach* schorzeniach psychicznych i psychosomatycznych oraz w innych chorobachj organicznych, którym towarzyszą objawy nerwicowe. (Janiszewski M.*. 1998) Muzykoterapia receptywna związana jest z umiejętnością słuchania muzyki.; Słuchanie muzyki przejawia się najczęściej w takim percypowaniu muzyka które oddziałując na sferę emocjonalną, wywołuje u pacjentów zróżnicowane reakcje. Przede wszystkim ukierunkowuje ich ekspresję (zarówno werbalną, jak i pozawerbalną) na określoną problematykę. Wykorzystywane w trakcie zajęć utwory z literatury muzycznej spełniają rolę bodźców stymulujących! wyzwolenie odczuć lub skojarzeń. Podstawowym celem_: tego procesu jest emocjonalne wsparcie pacjenta, który nabiera większej pewności w wyrażaniu-własnych poglądów. Semantyka muzyki stanowi podstawę do pobudzenia^ wyobraźni, powodując większą precyzyjność imaginowanych obrazów oraz przypisując im określone znaczenia.

Muzyka oddziałuje na sferę psychosomatyczną, dając pozytywne efekty terapeutyczne w postaci zmian zachodzących w ustroju człowieka. Percepcja muzy ki jest indywidualna dla każdego słuchacza. Zależy ona przede wszystkim od stopnia wrażliwości emocjonalnej, gustu muzycznego (Natanson T., 1976) oraz wcześniejszych doświadczeń i muzykalności (patrz rozdział Muzykalność j w dalszej części książki).

Percepcja muzyki zależy także od aktualnego    samopoczucia J

psychofizycznego, jak również od zdarzeń, jakie miały miejsce w życiu ; pacjenta bezpośrednio przed przystąpieniem do słuchania. Kiedy zaobserwowano, iż pewne cechy utworów muzycznych wzbudzają u większości odbiorców podobne uczucia, wyodrębniono te z nich, które z reguły działają albo relaksacyjnie, albo aktywizująco. Aktualnie podział ten jest poszerzany o inne kategorie utworów, które dobierane są w zależności

pojawiających się potrzeb terapeutycznych. Muzykoterapeuci poprzez dokonywanie takich podziałów tworzą własne katalogi utworów muzycznych, które następnie mogą być modyfikowane względem określonych uwarunkowań (np. różnic indywidualnych pomiędzy poszczególnymi pacjentami).

Zazwyczaj proces klasyfikacji utworów muzycznych podporządkowany jest pewnym zasadom ogólnym. Na przykład utwory zaliczane do relaksacyjnych odznaczają się najczęściej tempami wolnymi, łagodną, prostą w konstrukcji linią melodyczną, konsonansowo brzmiącą harmonią, spokojnym rytmem oraz łagodną, nieznacznie skontrastowaną dynamiką.

Biegunowo inną charakterystykę mają utwory aktywizujące. Na plan pierwszy wysuwają się w nich rytmy, które zazwyczaj są bardzo charakterystyczne, zdecydowane i usystematyzowane według określonych, powtarzających się sekwencji. Tempo tych utworów jest zazwyczaj szybkie lub umiarkowane, natomiast w odbiorze harmonicznym można zaobserwować szereg zaskakujących rozwiązań. Pojawiają się częste zmiany dynamiczne, co sprzyja pobudzeniu i mobilizacji uwagi.

Podczas słuchania niektórych utworów muzycznych powstają określone stany emocjonalne, które są odpowiedzialne za wywołanie adekwatnych reakcji. Mogą to być np. intensywne reakcje pozytywne lub negatywne (patrz Załączniki nr 1 f, 1 g, 1 h, I i).

Przebieg zajęć receptywnych, dobór utworów, ich zestawienie oraz rodzaj prowadzonej dyskusji zależą m.in. od określenia kryteriów diagnostycznych, celów terapii, wskazań i przeciwwskazań, całego programu leczenia, kolejnych etapów terapii i gustu muzycznego pacjenta.

Proces muzykoterapii receptywnej może stanowić podstawę działań i być ukierunkowany tylko na jeden ściśle określony cel. Może on również być zastosowany jako technika wspierająca bądź uzupełniająca inne techniki terapeutyczne. Schwabe (1972) proponuje, by muzykoterapia receptywna była także realizowana w postaci zorganizowanych imprez kulturalnych, koncertów, prelekcji muzycznych, recitali ilp. Wówczas jej celem jest wywołanie przyjemnych przeżyć i doznań estetycznych oraz odwrócenie uwagi pacjenta od nadmiernej koncentracji na własnej osobie lub schorzeniu.

Muzykoterapię receptywną stosuje się najczęściej w celu osłabienia lub ewentualnego usunięcia poszczególnych objawów towarzyszących chorobie. Może ona być wykorzystana również do wywołania określonych zmian związanych z funkcjonowaniem pacjenta w życiu codziennym, a mających na celu osiągnięcie poprawy osobowości, czy to z uwzględnieniem funkcji komunikacyjnych, czy też rozwojowych.

31

Małgorzata Kronenberger - Muzykoterapia, podstawy teoretyczne...