P1010093 (5)

Tabela 17

Niektóre ważniejsze pod względem znaczenia gospodarczego 1 ekologicznego ^kffmflrypy óraz pochodMnlage^^iiczhe jodły pospolitej (A bies alba Mili.)

(według: Svobody 1953, Korpcla, Vinśa 1965, Marceta 1971, Larsena 1981 i Mayera 1986)

Kiimatyp (rasa) pochodzenie geograficzne	Występowanie	Charakterystyka
Jodła hercyńska
I Abies alba 'lusatica' Jodła łużycka (rasa łużycka)	Góry Łużyckie, Karkonosze, Góry Orfickie, Je-sioniki; przez Góry Odrzańskie dociera do Bramy Morawskiej, na północy osiąga granicę zasięgu. Nie występuje już na nizinie nadod-rzańskiej.	Należy do jodły hercyńskiej (Svoboda). Występuje w zespole Dentario enneaphylidis-Fagetum i Luzulo-Fagetum. Obecnie wyparta w wyniku działalności człowieka. Jodła ta, podobnie jak i inne klimatypy występujące w obszarze her-cyńsko-sudeckim, dotarła w Sudety w okresie atlantyckim z refbgium* w Kalabrii (gdzie przetrwała epokę lodowcową — plejstocen) przez Alpy zachodnie, Austrię, Bawarię, Czechy i Morawy.
Jodła karpacka
Abies alba 'silesiaca ’ Jodła śląska (rasa śląska, beskidzka)	Od Bramy Morawskiej do Karpat Wschodnich, na północy dochodzi do Wisły, a na północnym wschodzie do Sanu.	Wykazuje dużą tolerancję w stosunku do siedliska, występuje bowiem m.in. w: borze świerkowym, buczynie karpackiej, grądzie (Tilio-Carpinetum), zespole Sorbo-Acerelum i ciepłolubnej buczynie (Carici-Fagetum abieteto-sum). Pochodzi z refugium w północno-zachodniej Grecji, skąd przez Słowację i Karpaty dotarła do Polski (z wyjątkiem Sudetów). Według innych źródeł jodła występująca w Karpatach i na Wyżynie Małopolskiej pochodzi z refugium na Pramatrze (północno-węgierskie i słowackie góry), gdzie przetrwała kontynentalny klimat okresu borealnego.
I Abies alba	Słowacja, w Polsce w Tatrach.	Optymalne warunki znajduje w: Niskich Tatrach, 1 Wielkiej Fatrze. Rudawach Słowackich i Gó- !
Jodła słowacka (rasa słowacka)		rach Szczawnickich. Lasy pierwotne z jej udziałem osiągają 1366 m^3/ha (Dobro ). W Tatrach polskich najpiękniejsze jedliny zachowały się m.in. w Zazadni, na Groniku, na Żywczań-skim i w Jaszczurówce.
Abies alba 1 'polonica' 1 Jodła polska l (rasa polska)	Na zachodzie od Odry (Wzgórza Trzebnickie) do granicy zasięgu na wschodzie i północy. Na południu do zasięgu jodły beskidzkiej. Główne skupienia to Wyżyna Śląsko-Krakowska (tu wyparta na 50% powierzchni), Góry Świętokrzyskie i Roztocze.	, 1 Wykazuje jeszcze szerszą amplitudę wymagań ekologicznych niż jodła śląska. Występuje m.in. w Leucobryo-Pinetum, Galio-Abietetum, Pino-Quercetum, Abietetum polonicum i zbiorowisku Abies alba — Sphagnum girgensohnii (bór bagienny na torfowych oglejonych glebach ba-giennych — Góry Świętokrzyskie).
Jodła wschodnio-karpacka
\ Abies alba \ ’tnmssilvanica' \ Jodła wschodnio-karpacka V (rasa wschodnio-karpacka)	1 W Polsce związana z Bieszczadami i jego i 1 Przedgórzem. 1_:...... 1	Największe kompleksy z przewagą jodły zacho-wały się w okolicach: Baligrodu, Cisnej, Ko- 1 manczy, Lutowisk (Pasmo Otrytu) i na Pogórzu Przemyskim (Bircza, Ar łam ów). W Gorganach osiąga 50-60 m wysokości, pierśnicę 150-200 cm i miąższość 25—28 m^3.______/

Odmiany 1 pochodzenia geograficzne

\ Abla alba vw. podollca		i Wołyń i Podole.	Odporne na niskie temperatury, znosi klimat /
	Z................		okolic Moskwy.
	| Jodła z Korsyki	1 Korsyka.	Gatunek o charakterze pionierskim, występuje! na terenach kamienistych, wykazuje największą odporność na imisje przemysłowe wśród jodeł. W starszym wieku nie formuje bocianich gniazd.
	Jodła z Catanzaro	Kalabria.	Na duńskich powierzchniach proweniencyjnych założonych w 1934 roku wykazuje największą zasobność bez objawów obumierania.
I	Jodła z WaJlis	Dolina Wallis (Szwajcaria) w Centralnych Alpach stanowisko reliktowe z okresu atlantyckiego. Klimat kontynentalny (opady roczne 548 mm).	Uważana za jodłę odporną na susze. Cecha ta uwarunkowana jest genetycznie.

* Badania Krala (1979) wykazały, że jodła przetrwała ostatnie zlodowacenie w 2 refugiach:

—    w północno-zachodniej Grecji,

—    w Kalabrii.

Nie wykluczone jest, że istniały też i inne ostoje jodły.