P1080174 resize

Misy odmiany ,,d“ występują licznie na wielu stanowiskach z ml od- ■ s7.o) epoki brązu i wczesnej epoki żelaza.¹⁷

Dla wczesnego okresu żelaza typowe są też misy z brzegami wychylonymi na zewnątrz, z fasetowanymi wylewami.^5- Są między nimi egzemplarze a brzegami tylko nieznacznie wychylonymi na zewnątrz, z wylewami z ledwo zaznaczającym się facetowanlem — nasza odmiana „e'\ Trzy takie misy znaleziono w wykopie 1/74 w warstwach XX i XXa (tablica IJ) oraz Jedną w wykopie 1/73 (ryc. U, 5).

Znacznie częściej spotyka się okazy należące do odmiany „1" — 20 egzemplarzy. Znaleziono je w wykopach 1/67. 2/73 (ryc. 1.12.5) i 1/74 (ryc. IJJ.7 i 1.25.2, tablica 1.3). Poza tym podobne okazy wydobyto w czasie badań w piwnicy południowego skrzydła zamku.⁵⁰ Były to miski o wylewach mierzących około 30 cm. Porównując z innymi odmianami wydaje się. że wykonywano Je nieco staranniej, co wykazuje analiza danych zawartych w tablicy 1J.

Miski z wyraziście fasetowanymi wylewami są znane sporadycznie Już w młodszej epoce brązu, ale zasadniczo należy Je umieszczać w okresie halsztackim⁰⁰ Wydaje się, że między nimi a młodszobrązowymi talerzami poziomo żłobkowanymi istnieje wyraźny związek genetyczny.

12. Talerze krąikotoata

Do częstych znalezisk należy zaliczyć także szczególną formę cera- : raiczną, tak zwane talerze krążkowa te. Ogółem znaleziono 181 fragmentów. Znaleziono Je w wykopie 1/67 (ryc. 1.5.4; 1.6,6; 2.8.7), następne w wykopach 1/73 i 1.74 (ryc. 1.24.5 i 127, i). Były to gliniane krążki o grubościach od 0.7 do 1.9 cm (przeważnie 1—1,6 cm). Najmniejszy egzemplarz posiadał 11 cm. a największy 20 cm średnicy. Jednakże około 80% pomierzonych okazów miało średnice mieszczące się między 20 a 26 cm. Większe różnice są widoczne w sposobie potraktowania powierzchni. Prawie 63% ma powierzchnię chropowatą z wystającymi kamykami domieszki, dalsze 10% ma tylko wygładzone krawędzie boczne.

u j. Wojtasik, op. cit., *. 85. tabL IV; E. Cnotliwy. Wyniki archeologicznych, bada* ruluufcotoycfc na Wzgórzu Wisielców w Wolinie, op. cit., i. 271. ryc. Ila I Inno; J. Ko-strzewski. Kultura łużycka na Pomorzu, op. cit., «. 181. ryc. 133, 2 1 A. huka. Kultura pomorska »a Pomorzu Wschodnim, Gdynia 1050. s. 25.

m w. Szafrański. Badania na erodzisku to Stoobnicy, po to. Oryfino, „Mntcriniy Zachodnio-Pomorskie*', t. IIL 1007. s. 50 n.. ryc. 22; A- Hamlin*. op. cit.. s. 23, tabl. V. 2; K. Siuchnlńskł. Kurhan 60 z cmentarzyska to Wartłn. poto. Anpcrmund*, „Materiały Zachodnio-Pomorskie”, t. II. 1056. tabl. XIV. 2.

** L Cnotliwy. T- Nawrolakl. R. Rogoiz. op. cit-, ryc. 25. l.    .

m j. Kostrzewa ki. Kultura łużycka na Pomorzu, op. cit., m. 121, ryc. 80 i 00; K. Slucn-nlnskL op. cit.. tabl-XIV. 2; W. Szafrański, op. cit., s. 50. ryc. 22; A. Hamllng. op. cit-a 23. tabl. V. 2.

Powierzchni*; wygładzoną z dwóch stron posiadało 23,5% okazów, a 3.5% tylko z jedne) strony (prawic wszystkie z warstwy XXa).

Talerze krążkowate wyrabiano na ogół bez większego starania z gliny zawierająca] w większości przypadków bardzo dużą ilość tłuczonego ka-miania — 75% miało domieszkę 0,1—0.3 cm. a pozostałe powyżej 0.2 cm.

Na 13 okazach zaobserwowano odciski ziarniaków zbóż — pszenicy, jęcz* mienia I mota żyta lub owsa. Odciski ta występowały zawsze na powierzchniach talerzy, nigdy w przełomach, co wskazują, ta wykonywano je często na podsypce z pław.

Talerze krążkowała uznaje się na Pomorzu Zachodnim za formy typowo halsztackie, niemal za wyznaczniki chronologiczne tego okresu. Należy jednak pamiętać, ta na południu, np. na Śląsku pojawiły się jut w V okresie epoki brązu*

13.    Próżnice

W warstwie XX w wykopie 1/67 znaleziono 8 fragmentów jednej lub kilku prażnic (ryc. 1-5.5—6). Miały one około 8,5 cm wysokości i • cm głębokości. Wyglądem przypominały okazy z okresu wczesnośredniowiecz-r.ego. do którego być może należy zaliczyć nasze egzemplarze. Na badanym stanowisku warstwa „łużycka" i wczesnośredniowieczna stykały się bezpośrednio ze sobą, stąd możliwe były przemieszania. Naczynia tego rodzaju nic tą znane w kulturze łużyckiej.

14.    Ornamentacja naczyń

W omawianym zespolą znaleziono ogółem 170 skorup zdobionych, co stanowi zaledwie 2,1% całości. Należały głównie do naczyń o wygładzonej powierzchni (151 zzt).

Zdecydowanie najliczniejsze są ułamki (100) zdobione poziomym pasmem cienkich żłobków. Dwie skorupy zdobiły pojedyncze szerokie żłobki poziome, a dalszych 13 pasma takich żłobków. Pionowe pasma cienkich żłobków stwierdzono na 14 okazach, a takie same ale szerokie — na 8 Dalsze motywy to poziome i pionowe pasma cienkich (2) lub szerokich żłobków (2), te ostatnie czasem z dodaniem płytkich dołeczków. Stosunkowo często spotyka się poziome i na przemian ukośne pasma cienkich żłobków (13). Znacznie rzadziej występują motywy w postaci poziomych i pionowych pasm oraz dochodzących doń ukośnych pasm cienkich żłobków (3), czy na przemian ukośne (4) albo pionowe pasma i dochodzące doń ukośne pasmo cienkich żłobków (2). Spotyka się też na przemian ukośne (2) lub nachodzące na siebie ukośne pasma szerokich żłobków (1).

«i j. Kottrsewikl, Kultura luivrlca na Pomorzu! op. dli, a ryć. MO, icatawlo-nlo nr 80.

I — MaUiUty zaeh.-Pom.

49