P1190052 (3)

Rozdział 2

Źródła i metody

Przedział czasowy niemal siedmiu stuled, obejmujący polskie wczesne średniowiecze, znajduje odzwierciedlenie w kategoriach źródeł wykorzystywanych przez archeologów. Dla okresów wczesnosłowiańskiego i przedpaństwowego składają się na nie przede wszystkim materiały archeologiczne pozyskiwane z warstw kulturowych oraz ich szeroko rozumiany kontekst. Znaczenie uzupełniające mają w tym przypadku przekazy kronikarskie pisarzy rzymskich, frankońskich, arabskich 1 bizantyjskich. Traktują one o epizodach dziejów różnych ludów (w tym słowiańskich), ich rozmieszczeniu, obyczajach, kulturze, gospodarce, sztuce wojennej i wierzeniach'. Ale wydarzenia opisywane przez kronikarzy odnoszą się najczęściej do terenów położonych na południe od juku Karpat; tylko w nielicznych przypadkach, np. w kronice Geografa Bawarskiego, wiązać je można z ludami zamieszkującymi ziemię polskie (por. rozdz. 4).

Liczba źródeł, ich charakter i zakres ulegają wydatnemu poszerzeniu dla okresu wczesnopaństwowego. W krajobrazie osadniczym pojawiają się wówczas pierwsze obiekty architektury kamiennej, zarówno świeckie, jak i sakralne, a przekazy pisane coraz częściej znajdują odniesienie również do wydarzeń rozgrywających się na terytorium naszego kraju. Oprócz danych archeologicznych wykorzystywane są więc dane dyscyplin takich jak historia średniowiecza, epigrafika, historia sztuki i architektury, archiwistyka, kartografia i wiele innych. I choć wzbogacają one w sposób znaczący aktualny stan wiedzy, decydujące znaczenie zachowują świadectwa materialne przetrwale w ziemi, pozyskiwane w trakcie badań na stanowiskach archeologicznych.

Stanowisko archeologiczne

Jest sprawą paradoksalną, że termin ten, używany nader często przez archeologów, nie doczeka! się jednoznacznej definicji^-'. Najczęściej odnoszony jest do 'Nafczękiej wykorzystywane przez archeologów wczesnego Stcdniowicczz irOtSz pisane umieszczono w bibliografii Ich pełny I uporządkowany renuiycznle wykaz (wraz z krwrmmml) został opublikowany przez G. Labudy (1999).

'Prezentape wtełu podstawowych terminów I definkp przeoczonych w lym rozdziale pracy czytelnik znajdzie w dostępnych opracowaniach, zwłaszcza: P. Urbańczyk IW: S Tahaoyiwki 1967; EX Karm IW W. Baker 199-1; W. Hensct. S. TtbaczylWU. P. Urbańczyk red 1995, 1998. L Kaper 1996; H Balui 1997; Z Kobyliński rad 1998. 1999; D. lawedca 2008 C Renfirw. P Bihn 200Ł dpii camicszraonych dalej uwag I propozycji wynika bezpośrednio z doświadczeń autora, zdobywanych w uakoe wkkdiaMi prac ara nowych w ktapr i za granica