p55 Chądzyński Region i jego rozwój 07

Rozdział 2. Teoretyczne podstawy rozwoju regionalnego i lokalnego

? Ogólne teorie rozwoju. Podstawowe koncepcje i teorie z zakresu ogólnych teo-pii rozwoju osadzone są na ścieżce wzrostu zrównoważonego. W myśl neoklasycz-net regionalnej teorii wzrostu'³³, zakłada się, że różnice w zakresie posiadanych przez dany region czynników rozwoju są likwidowane na skutek ich międzyregionalnego przemieszczania się. Przedsiębiorcy dążą do takiej lokalizacji, w której j osiągną najwyższą użyteczność krańcową z zainwestowanego kapitału. Teorię komplementarną przedstawił D. Ricardo (1817), formułując teorię kosztów kompara-lywnych. Zgodnie z jej założeniami przyjmuje się, że najwyższe korzyści dla regio-nu przynosi wymiana handlowa i specjalizacja, ponieważ określa ona zdolność produkowania dobra według niższych kosztów alternatywnych niż czynią to inni producenci. Natomiast J.M. Keynes zwraca większą uwagę na stronę popytową rynku, wskazując, iż stan równowagi w gospodarce może występować również przy niepełnym wykorzystaniu wszystkich czynników produkcji, zwłaszcza pracy. Teorie post-keynesowskie eksponują inwestycje jako najważniejszy czynnik wzrostu. Wskazują, ! że zasięg przestrzennego oddziaływania efektu dochodowego, podobnie jak efektu ■ komplementarnego, jest najsilniejszy w miejscu realizacji inwestycji.

! Z punktu widzenia rozwoju miast i regionów ważne miejsce zajmuje teoria bazy ekonomicznej, autorstwa H. Hoyta, rozpowszechniona w latach 50. przez D.C. Northa. Wiąże się ona z określeniem roli endogenicznych (uzupełniających) | i egzogenicznych (miastotwórczych) czynników rozwoju jednostek osadni-| czych¹³⁴. Na gruncie tej teorii uważa się, że wewnętrzny popyt i poprawa sytuacji gospodarczej w regionie zależy od eksportu i popytu zewnętrznego. Rozwój pro-] dukcji i usług nastawionych na zewnętrznych odbiorców skutkuje tworzeniem nowych miejsc pracy i wzrostem dochodów ludności regionalnej. „Rozwój funkcji po-| nadlokalnych może zatem stanowić źródło korzyści ogólnospołecznych, czego wyra-\ zem będzie (...) wzrost rangi ośrodka, powiększanie zasięgu jego oddziaływania, pod-niesienie stopnia atrakcyjności jako miejsca zaspokajania potrzeb wyższego rzędu, i ja-I ko potencjalnego miejsca lokalizacji nowych inwestycji"¹³⁵. Rozwój jest generowa-, ny przez działalności podstawowe (egzogeniczne) i efekty mnożnikowe, które powstają w rezultacie działalności lokalnych (endogenicznych)¹³⁶. Jednak wiele pro-I blernów w ramach tej koncepcji powoduje jednoznaczne oddzielenie od siebie działalności o charakterze egzogenicznym i endogenicznym.

Model podstawowy - klasyczny przedstawiony byl przez A. Smitha w 1785 r. j**⁴ J Regulski. Planowanie miast, PWE, Warszawa 1986, s. 40-41.

f* S.L. Bagdziński, W. Kosiedowski, M. Marszałkowska, Ekonomiczne założenia rozwoju i msirukturszacji regio-I nu w warunkach rransfonnacji systemowej, [w:] Polityka rozwoju regionalnego i lokalnego w okresie trunsfor-r mac;i systemowej, Toruń 1995, s. 60.

fi* Szerzej: i. Slodczyk, Przestrzeń miasta i jej przeobrażenia. Studia i monografie Nr 298, Uniwersytet Opolski B Opole 2001.

55

WWW.CEDewU.PU