palka (4)

<58 Stanhtuw rutko

lowaną. Może 10 być bizeiiiienne w skutki w obrębie pedagogiki teoretycznie /.orientowanej, ponieważ odbiera pewność hndawezą, wprowadza elementy sccjtiycy/mu i wątpliwości w działalność odkrywczą uczonych, odbiera wiarę w sens tworzenia teoretycznej wiedzy pedagogicznej, która może być podstawą do rozstrzygnięć w praktyce edukacyjnej. Szczególnie może to być brzemienne w skutki w' obrębie pedagogiki praktycznie /orientowanej, bowiem konsekwencje uprawianiu tej dyscypliny bezpośrednio dotyczą dzieci i młodzieży. Iii brak pewności, ambiwalencja. niedookreśloność. cliwiejność. niepokój przynosić mogą, nienajlepsze owoce. Wychowawcy, nauczyciele, pedagodzy podejmują wiele decyzji ważnych dla życia i rozwoju dzieci i młodzieży. Zatem: .Jest rzeczą naturalną, źc w tej nieokreślonej, rozchwianej sytuacji osoby uprawiające działalność pedagogiczną Teoretyczną i praktyczną odczuwają lub odczuwać mogą potrzebę ładu. uporządkowania, solidnych układów odniesienia i punktów oparcia"‘ \ Tymi punktami oparcia i układami odniesienia są lub mogą być według mego /dania: a) wartości poznawcze - wcześniej przeze mnie określone - występujące w konstruktach dokonanego poznania, przede wszystkim w prawach i teoriach oraz b) wartości poznawcze, jakie mogą wystąpić w konstruktach poznania, które będą lub mogą być tworzone. Nasuwa się więc pytanie, gdzie pedagog zorientowany teoretycznie i pedagog zorientowany praktycznie mogą znajdować te wartości? Można aa to odpowiedzieć, że w różnych sferach prawidłowości odkrytych lub odkrywanych, stanowiących lub mogących stanowić podsrawę do budowy teorii naukowych. Niżej przedstawiam wybrane sfery prawidłowości:

a) Sferaprawelłowości pedagogicznych. Lifektem poszukiwań badawczych, przede wszystkim w dziedzinie pedagogiki teoretycznie zorientowanej jest odkrywanie prawidłowości procesów wychowania, kształcenia i sanioksziałto-wania człowieka' * oraz prawidłowości dotyczących uwarunkowań tych procesów. System praw stanowiących językowe odzwierciedlenie prawidłowości składa się na wiedzę teoretyczną w poszczególnych dyscyplinach pedagogicznych. Wiedza ta gromadzona jest i przetwarzana w ciągu długiego czasu, świadectwem lego są m. in. zasady nauczania. Badania eksperymentalne w naukach pedagogicznych wciąż maja rację bytu i stanowią podstawę do orzekania o związkach przyczynowo-skutkowych oraz wprowadzania zmian do procesów pedagogicznych⁷¹. Odkrywaniu prawidłowości służą nie tylko

opałka. Petfii^ęika leontycznic t praktycznie corimirinanu, s. 10.

'' Na )a.T.L>ks7(ahowanie jaku element teoretycznej wicun pedagogicznej zwraca uwagę H. Vtaiwijó%v w k-iijżec Sutnokntoittneanit się człowieku »v/vitegagicznyih konccpejuct. XX wieku

(Kruków lv?z, Wydiiwniciwu UJ).

¹ świeżym przy<<ljta*irt utylec/naści badań eksperymentalnych jest kyq/ka I Slurc/ak Ksualuwtmi* sutnotlrJebu»it: i aktywności poznawczej uczniów f-lus I Ul vzkoiy potis<un'<• we/ tK.ic.cc 195/5, Wydawnictwo WSP).

badania ilościowo, lec* także badania jakościowe, fcnomcnologic/no-hcrme-neutyc/nc²².

b)    Sfera prawidłowości psychologicznych. Prawidłowości ro/woju psychicznego dzieci i młodzieży są elementami podstawowymi pr/y organizowaniu procesów pedagogicznych. Procesy te musza być dostosowane do stanu rozwoju psychicznego wychowanków przede wszystkim do stanu ro/woju umysłowego. do sianu ich zdolności i umiejętności poznawczych. Lekceważenie prawidłowości i stadiów rozwojowych przynosić może duże szkody w pracy pedagogicznej. Np. w wychowaniu przedszkolnym nawet najmądrzej prowadzony z. dziećmi modny dziś w literaturze pedagogicznej ..dialog bez arbitra" nie zastąp: oddziaływań metodycznych służących do wspomagania rozwoju umiejętności dzieci stanowiących podstawę do podjęcia nauki w szkole - do osiitgnięcia dojrzałości szkolnej.

c)    Sfera prawidłowości socjologicznych. Procesy wychowania, kształcenia i samokształtowania realizowane są w środowisku społecznym i c/ęsio poprzez oddziaływanie lego środowiska na jednostkę i aktywność jednostki w tym środowisku. Znajomość prawidłowości socjologicznych. p'/cde wszystkim z dziedziny socjologii małych grup, jest użyteczna i dla teoretyku pedagogicznego pragnącego rozumieć, interpretować sytuacje wychowawcze i dydaktyczne, jak i dla praktyka pedagogicznego starającego się organizować, dynamizować grupy uczniowskie, stwarzać korzystne relacje jednostki z grupą, starającego się przygotowywać wychowanków do życia w demokracji, do życia w społeczeństwie obywatelskim.

Naszkicowane dość ogólnikowo sfery prawidłowości pedagogicznych, psychologicznych i socjologicznych nie wyczerpują wszystkich dziedzin poznania, z których wykorzystywać może pedagog teoretyk i pedagog praktyk prawa i konsirukty teoretyczne. Te sfery są jednak najbliższe osobom prowadzącym badania w pedagogice teoretycznie zorientowanej i pedagogice praktycznie zorientowanej. Nawiązywanie do wiedzy prawdziwej i szukanie wiedzy prawdziwej, wiedzy obiektywnej jest lub może być głównym sposobem przezwyciężania ambiwalencji i niepewności w teorii i praktyce pedagogicznej. Cytowany już 7. Melosik wskazuje na występujące w' literaturze zachodniej próby krytyki ideologii postmodernizmu związane m. ir.. z wskazywaniem logicznych sprzeczności w myśleniu postmodernistycznym: ,.I tak twierdzi się n.i przykład, że odrzucenie możliwości budowania teorii jest także bardzo jasnym stanowiskiem teoretycznym. Ponadto, zaprzeczenie próbom powiązania prawdy /. teorią powinno mieć - a nie ma w postmodernizmie - zastosowanie

“ l I/yiroznntf K-ula-i heiiiwneutyrKAA fenomenologicznych dli teorii [■criaęngjcznci ukazuje liun. K. AbfewiCi w kiuiice Hermcnculy* ztro f/rtiorncvoiogitt>m/-m/n-kUH.i b/ufaĄ w

Kuc (Kiaków .994. Wydawnictwo UJ).