palka (4) bmp

<58 Stanisław Palka

towaną. Może ic hyc brzemienne w skutki w obrębie pedagogiki teoretycznie zorientowanej, ponieważ odbiera pewność badawczą, wprowadza elementy sceptycyzmu i wątpliwości w działalność odkrywczą uczonych, odbiera wiarę w sens tworzenia teoretycznej wiedzy pedagogicznej, która może być podstawą cle rozstrzygnięć w praktyce edukacyjnej. Szczególnie może 10 być brzemienne w skutki w obrębie pedagogiki praktycznie zorientowanej, bowiem konsekwencje uprawiania lej dyscypliny bezpośrednio dotyczą dzieci i młodzieży. Tu brak pewności, ambiwalencja, nicdookreśuiność. cliwicjność. niepokój przynosić mogą nienajlepsze owoce. Wychowawcy, nauczyciele, pedagodzy podejmują wiele decyzji ważnych dla życia i rozwoju dzieci i młodzieży. Zatem: .Jest rzeczą naturalną, ic w tej nieokreślonej, rozchwianej sytuacji osoby uprawiające działalność pedagogiczną teoretyczną i praktyczną odczuwają luli odczuwać mogą potrzebę ładu. uporządkowania, solidnych układów odniesienia i punktów oparcia"'Tymi punktami oparcia i układami odniesienia są lub mogą być według niego /dania: a) wartości poznawcze - wcześniej przeze mnie określone - występujące w konstruktach dokonanego poznania, ptz.ede wszystkim w prawach i Teoriach oraz b) wartości poznawcze, jakie mogą wystąpić w konstruktach poznania, które będą lub mogą być tworzone. Nasuwa się więc pytanie, gdz.e pedagog zorientowany teoretycznie i pedagog zorientowany praktycznie mogą znajdować te wartości? Można na to odpowiedzieć, że w różnych sferach prawidłowości odkrytych lub odkrywanych, stanowiących lub mogących stanowić podsrawę do budowy teorii naukowych. Niżej przedstawiam wybrane sfery prawidłowości:

aj Sfera prawidłowości pedagogicznych, l£fekrem poszukiwań badawczych, przede wszystkim w dziedzinie pedagogiki teoretycznie zorientowanej jest odkrywanie prawidłowości procesów wychowania, kształcenia i samoks/lałio-wania człowieka'' oraz prawidłowości dotyczących uwarunkowań tych procesów. System praw stanowiących językowe odzwierciedlenie prawidłowości składa się na wiedzę teoretyczną w poszczególnych dyscyplinach pedagogicznych. Wiedza ta gromadzona jest i przetwarzana w ciągu długiego czasu, świadectwem tego są n:. ir.. zasady nauczania. Badania eksperymentalne w naukach pedagogicznych wciąż mają rację bytu i stanowią podstawę do orzekania o związkach przyczynowo-skutkowych oraz wprowadzania zmian uo procesów pedagogicznych⁷¹. Odkrywaniu prawidłowości służą nie tylko badania ilościowo, lec/ także badania jakościowe, fenomcnologic/no-hcrme-neutycznc²².

b)    Sferii prawidtowaści psychologicznych. Prawidłowości rozwoju psychicznego dzieci i młodzieży są elementami podstawowymi pr/y organizowaniu procesów pedagogicznych. Procesy le rr.us/a być dostosowane do srani: rozwoju psychicznego wychowanków przede wszystkim do sianu ro/woju umysłowego, do sianu ich zdolności i umiejętności poznawczych. lekceważenie prawidłowości i stadiów rozwojowych przynosić rnoże duże szkody w pracy pedagogicznej. Np. w wychowaniu przedszkolnym nawet najmądrzej prowadzony z dziećmi modny dziś w literaturze pedagogicznej „dialog bez arbitra" nie zastąpi oddziaływań metodycznych służących do wspomagania rozwoju umiejętności dzieci stanowiących podstawi; do podjęcia nauki w szkole - do osiągnięcia dojrzałości szkolnej.

c)    Sfera prawidłowości socjologicznych. Procesy wychowania, kształcenia i samoksziałtowania realizowane są w środowisku społecznym i często poprzez oddziaływanie tego środowiska na jednostkę i aktywność jednostki w lym środowisku. Znajomość prawidłowości socjologicznych, przede wszystkim, z dziedziny socjologii małych grup, jest użyteczna i dla teoretyka pedagogicznego pragnącego rozumieć, interpretować sytuacje wychowawcze i dydaktyczne, jak i dla praktyka pedagogicznego starającego się organizować, dynamizować grupy uczniowskie, stwarzać korzystne relacje jednostki z grupą, starającego się przygotowywać wychowanków do życia w demokracji, do życia w społeczeństwie obywatelskim.

Naszkicowane dość ogólnikowo sfery prawidłowości pedagogicznych, psychologicznych i socjologicznych nie wyczerpują wszystkich dziedzin poznania, z których wykorzystywać może pedagog teoretyk i pedagog praktyk prawa i konslrukly teoretyczne. Te sfery są jednak najbliższe osobom prowadzącym badania w pedagogice teoretycznie zorientowanej i pedagogice praktycznie zorientowanej. Nawiązywanie do wiedzy prawdziwej i szukanie wiedzy prawdziwej, wiedzy obiektywnej jest lub może być głównym sposobem przezwyciężania ambiwalcncji i niepewności w teorii i praktyce pedagogicznej. Cytowany już 7. Melosik wskazuje na występujące w literaturze zachodniej próby krytyki ideologa postmodernizmu związane m. in. z wykazywaniem logicznych sprzeczności w myśleniu postmodernistycznym: ,.I tak twierdzi się na przykład, że odrzucenie możliwości budowania teorii jest także bardzo jasnym stanowiskiem teoretycznym. Ponadto, zaprzeczeńie próbom powiązania prawdy z teorią powinno mieć - a nie ma w postmodernizmie - zastosowanie

“ irzyir&iMWtfhiuta-i hernien.uityc/fln frimmerr>lrs(>iC7«yeh rih teorii pedagogicznej ukazuje ni.ii:. K Abltwicz w książce Hermcnctuy* zro fenome»oiogic:tHt perspektywa hitdaĄ w/f dngo-Kfcc (Kraków .994. Wydawnictwo UJ).