P1130733 resize

132

na podmokłych łąkach łub w zarastających jeziorach. Z bagien albo z koryt rzecznych wydobywa lą czasami pojedyncze przedmioty, np. sztylety, siekiery, berła sztyletowe, naramienniki, mogące stanowić również część umieszczonych tam niegdyś skarbów, chodak nie wykluczone, że mogły się tam znaleźć w inny sposób, np. w czasie zatonięcia razem z ich posiadaczem. Dysponujemy też informacjami, te kilka skarbów umieszczonych było w naczyniach, np. w Lekowie, woj. koszalińskie (W. Sarnowska 1969, s. 158), niekiedy zaś pod wielkim glnra. np. w Drzcńsku, woj. słupskie (W. Sarnowska 1969, s. 156).

Wśród ok. 40 znanych dziś skarbów- grobsko-śmiardowskich zdecydowana większość zawiera po kilka (niekiedy tylko 2-3) przedmiotów , zazwyczaj jednego, rzadziej dwóch rodzajów, a więc najczęściej naramienników-, bransolet lub naszyjników, rzadziej siekier, a całkiem sporadycznie zausznic. Typowym przykładem mole tu być skarb z Roska, woj. pilskie (A. Knapowska-Mikołajczykowa 1957, s. 74), złożony z 5 niemal identycznych naramienników- Znamy też kilka skarbów nieco większych, obejmujących ozdoby różnego typu, jak naszyjniki, naramienniki, bransolety (tabl. XLli). ale także broń lub narzędzia pracy (np. Lekowo, woj. koszalińskie -W. Sarnowska 1969, s. 158). W skarbach tych ozdoby, i to często jednego typu, stanowią wyraźną przewagę. Natomiast zupełnie inny jest skarb z Objezierza. woj. gorzowskie (W. Sarnowska 1969, s. 213). zawierający w większości broń i narzędzia (sztylet, 2 berła sztyletowe, siekierkę, topór o podwójnym ostrzu), a poza tym 2 różne ozdoby (bransoleta, naszyjnik). Uderza zupełny brak szpil w skarbach grobsko-śmiardowskich onz ozdób wykonanych z bursztynu. Te ostatnie, jak pamiętamy, występują w dużych skarbach kultury iwieńskiej i unietyckiej.

Z kulturą grobsko-śmiardowską wiąże się także skarb 7 krzemiennych grotów oszczepu tzw. typu Płonią, w miejscowości Polanów, woj. słupskie (K. Siuchniński 1969, s. 2), i ewentualny skarb z Sierakowa Pławie#-skiego, woj. słupskie (K. Siuchniński 1969, s. 32), z którego pochodzą 2 groty znalezione w torfowisku.

Inwentarz kulturowy

Ceramika kultury grob&ko-śmiardowskkj obejmuje nieco szerszy wachlarz form, niż to widzieliśmy w kul-_ ° P«

niczącym z terenem zajętym przez tę kulturę. Następnie mamy rozmaite naczyńka doniczkowate, beczulkowate. a niskie czarki o wypukłych ściankach (tabl. XL2: D2). Większość z nich posiada również po jednym, małym, płaskim występie poniżej krawędzi wylewu.

Amforki kultury grobsko-śtniardowsldej, spotykane w jej zespołach o wiele rzadziej w stosunku do fora dotąd omówionych, nawiązują wyraźnie do tego rodzaju naczyń rozpowszechnionych w całej środkowoeuro-

pejskiej cywilizacji wczesnobrązowej, a na naszym obszarze przede wszystkim w kulturze protounietyćkiej i mie-rżanowickicj. Są tu reprezentowane zarówno okazy z lejowatą lub cylindryczną szyjką i z dwoma małymi usz-    jj_o]

kami u jej nasady (tabl. XLI: A5, D3, Fl-2), jak też amforki szerokootworowe z uszkami (zwykle większymi)    ₍j_Q

umieszczonymi przy krawędzi wylewu (tabl. XLI: E2). To samo możemy powiedzieć (jeśli chodzi o analogie południowe) o kubkach, wśród których występują najczęściej formy z mniej lub bardziej wyodrębnioną szyjką    _t J

i wypukłym bizuścem (tabl. XLI: Al-2, E3-4), różniące się proporcjami od kubków grupy dołnoodrańskiej

kultury ceramiki sznurowej. Także i nieliczne misy (tabl. XLI: A3, Cl) o prostych ściankach, półkuliste z \\y-

odrębnionym dnem w formie stopki bądź też na 4 nóżkach, wreszcie głębsze okazy ze zgrubiałą krawędzią wylewu, czasem z umieszczonym przy niej uszkiem — stanowią odpowiedniki form południowych, zwłaszcza z wczesnych faz (I-III) kultury unietyckiej.

Z kulturą grobsko-śmiardowską możemy wiązać sporą ilość wyrobów metalowych pochodzących głównie ze

skarbów, rzadziej z grobów lub posiadających charakter tzw. znalezisk luźnych. Wśród narzędzi i broni najczęściej

ik

zło

X'a

(K.

spotykamy brązowe (7) siekierki typu unietyckiego z prosto ściętym lub zaokrąglonym obuchem (tyc. 47: IV    _Ws.

często też z tzw. progiem. Brak natomiast siekier unietyckich, tzw. typu czeskiego z obuchem spiczastym-    ^

W ich miejsce pojawiają się dość liczne okazy tzw. typu irlandzko-angielslciego (z charakterystycznie rozszerzę- * j. nym ostrzem), dalej niemieckiego, a co ciekawsze, także szwajcarskie i italskie (z wycięciem na obuchu). Do ttyi sporadycznych znalezisk należą płaskie siekierki z wąskim wydłużonym trzonkiem, jakie widzieliśmy już w kul- Ż ( turze iwieńskiej. Tak samo rzadkie są dłuta. Znamy też jeden topór — kilof (W. Sarnowska 1969, s. 212. ryc. 71j) car