pdl3

Dla uzasadnienia przypisywanego demonom wodnym rodowodu odwoływano się do różnych interpretacji, np:

„W Łużnej znajdował się człowiek, który był opętany przez diabła. Aby go oczyścić, ksiądz nakazał wziąć go na sznur i wrzucić do stawu. Gdy go wrzucono, ksiądz modlił się oraz kropił go wodą święconą. Gdy wrzucony człowiek zaczynał tonąć, znaczyło to, że zły duch go opuścił, a gdy nie — to zły duch zwyciężał. Przeważnie jednak zły duch opuszczał wtedy opętanego. Ludzi, których zły duch nie opuścił, nazywano po śmierci topielcami. Wypadek ten zdarzył się ok. 1890 r.“ (AKE UMCS, 1053).

„Topielec to dusza człowieka, który nie chcąc żyć sam się utopił. A jak się utopił, to wszedł w komitywę z diabłem i razem obmyślają, jak topić tych ludzi, którzy kąpią się, nim św. Jan ochrzci wodę. Bo jak już ją ochrzci, to topielec nie jest dla człowieka groźny i w święconej wodzie nie wypływa” (AKE UMCS, 1122).

„Topielcy wywodzili się z dusz ludzi niewierzących, którzy utopili się i nawet nie stanęli przed sądem boskim“ (AKE UMCS, 1134).

„Topielcy są to duchy powstałe z dusz ludzi utopionych, które na pokucie przebywają w wodzie. Na pokucie są dotąd, aż inny człowiek, którego wciągną do wody, nie utopi się i ich nie zastąpi" (AKE UMCS, 1173).

Omawianym wyobrażeniom demonów wodnych przypisywano także różnorodne postacie. Poglądy na ten temat można sklasyfikować następująco:    |

a)    postacie ludzkie (53%) wyobrażane jako:

—    nagi chudy człowiek wysokiego wzrostu o długich nogach i zielonym oślizłym ciele, na którym spoczywa duża głowa okolona długimi ciemnymi włosami; ma zielonosiną cerę oraz duże, wybałuszone, ogniste oczy koloru białego;

—    małe 4-, 6-letnie dziecko, najczęściej nagie, a niekiedy odziane w białą koszulkę;

—    chłopiec 10-, 12-letni, najczęściej nagi;

—    człowiek niewielkiego wzrostu w czerwonym ubraniu i tegoż koloru czapeczce na głowie;

—    człowiek na czarno ubrany i niekiedy jeszcze w czarnym kapeluszu;

—    piękna młoda kobieta, najczęściej skąpo odziana;

—    bliżej nie określone postacie ludzkie.

b)    Postacie zwierzęce (10%), a zwłaszcza mały ładny kot, owca, kudłaty pies czarny lub szary, bliżej nie określony ptak, żaba i bliżej nie określonej postaci zwierzę.

c)    Postacie teratologiczne (4%), jak wielki ryb-potwór, twory człeko--zwierzęce bliżej nie określone, człowiek o bydlęcych nogach itd.

d)    Różne bliżej nie określone postacie (2%).