PICT2630 (2)

12

żują na istnienia kilku tendencji, z których każda jest potrzebna i słuszna. Tylko trzeba kultywować Je świadomie. Nie wystarczy powiedzieć: sztuka moja musi być polityczna. Są różne formy i nasilenia tej polityczności”. Istnieją formy „polityczności naj-dosłowniejszej” i te wymagają odstępstw od konwencji realizmu krytycznego. Istnieje także „polityczność w sensie szerszym”, przy której pozostaje się w obrębie konwencji realizmu krytycznego. „Na epikę o tym charakterze jest eza*s” ¹¹.

Dyskusja, jaką wywołał artykuł Flaszena, skoncentrowała się przede wszystkim wokół perspektyw rozwojowych literatury, sprowadzonych do alternatywy: albo rozwój „czystej” epiki opartej na konwencji realizmu krytycznego, albo rozwój utworów agitacyjnych na wzór Wojny skutecznej Andrzejewskiego.' Wydaje się rzeczą znamienną, że w dyskusji tej ani razu nie została zakwestionowana potrzeba doraźnej agitacyjności literatury. Polemika ze stanowiskiem Flaszena opierała się natomiast na dwu przesłankach: tezie o fflożiiwgici_,pogodzenia z_soba w jednym utworze pierw^kó5L_vepięko^_i_^a^tacyjnoŚ5i (pogląd ten re-i: pr^SntowaTi m.in. Bogusław Kogut i Jerzy Kmita) oraz tezie o nieobligatoryjności związku agitacyjności z literaturą typu umownego (Józef Kelera, Marcin Czerwiński)¹⁸.

Rok 1954 przyniósł dwa wydarzenia, które wpłynęły na ewolucję polityki kulturalnej i stopniowe przekształcenie poszczeciń-skiego modelu literatury: XI Sesję Rady Kultury i Sztuki, odbywającą się w miesiąc po II Zjeździe PZPR, oraz VI Zjazd ZLP w Warszawie.

Zasadniczą tendencją. dyskusji na XI Sesji Rady Kultury i Sztuki było przeciwstawienie się zawężaniu pojęcia realizmu socjalistycznego i podkreślanie prawa artysty do eksperymentów formalnych. ,ljaczejną ^d^rektywą nowatorstwa i swobody^joo-— pisał po sesji Ryszard Matuszewski — ^^^^być^^ębokaj^eowość^ijasia docierania do pełnej kojjjłjiś*

¹⁷ L. FI as zen, Zoilowe diagnozy i proroctwu, „Życie Literackie” 1953, nr 50.

*• Zob. B. Kogut, Uwagi z marpinesu, tamie, 1954, nr 2; J. Kmita, Jeszcze jeden elementarny warunek, tamie; J, Kelera, O diapww** i receptach groźnego chirurga, tamie, nr l; M. Czerwiński, Czy wilka epika jest deii możliwa?, „Przegląd Kulturalny" 1954, nr 1.