P1170422

124 Adam Walut

Pod nasypem ostatniego z interesujących nas kurhanów znąjdowat się prostokątny bruk kamienny usytuowany w południowej partii obwktu z pochówkami popielnicowymi z późnych faz rozwojowych j kultury kurhanów zachodniobałtyjskich oraz dwa groby pochodzące zapewne z omawianej tu fazy. Pierwszy z nich położony był centralnie w stosunku do kręgu kamiennego otaczającego podstawę nasypu. Miał on postać nieregularnej skrzyni zbudowanej z siedmiu potężnych głazów narzutowych ustawionych na poziomie pierwotnego gruntu [ i zwróconych naturalnie płaskimi powierzchniami do wewnątrz. Wysokość poszczególnych kamieni wahała się od 1 do 1,2 m (ryc. 7).

W warstwie piasku wypełniającej wnętrze komory grobowej znajdowały 1 się przepalone kości oraz bardzo drobne ułamki ceramiki, pochodzące z naczynia o trudnym do rekonstrukcji kształcie. Ponieważ wystąpiły one w różnych poziomach wypełniska. można przyjąć, że pochówek został zniszczony najprawdopodobniej w czasie ustawiania późniejszych grobów.

W pobliżu północnej ściany skrzyni znajdował się natomiast grób z obwarowaniem kamiennym, analogicznym do odkrytego w kurhanie 3 (ryc. 7). Był on wkopany w poziom pierwotnego gruntu i nie zawierał śladu pochówka. Jedynie na dnie komory grobowej znaleziono grudkę stopionego brązu. W tej sytuacji nie można stwierdzić z całą pewnością, czy mamy tu do czynienia z grobem symbolicznym, czy też z obiektem, którego zawartość została w nieokreślonym czasie wy rabowana. Wyraźne jednak oznaki zniszczenia pochówka w grobie centralnym pozwalają uznać tę drugą ewentualność za bardziej prawdopodobną.

W górną partię nasypu tego samego kurhanu wkopany został grób z trzema pochówkami popielnicowymi. Popielnice ustawione były bezpośrednio w piasku i obwarowane dookoła dużymi kamieniami, przylegającymi ściśle jeden do drugiego (ryc. 8). Wszystkie trzy popiel nice miały baniasto wydęte brzuśce, przechodzące łagodnie w krótkie szyjki, kulisto spłaszczone dna i wygładzone powierzchnie zewnętrzne. Jedna z nich nakryta była misą w kształcie wycinka kuli o prostą krawędzi (ryc. 6:1 - 3).

Próba uściślenia chronologii omówionych zespołów grobowych a także wnioskowania o czasie założenia cmentarzyska w Piór kowie jest w poważnym stopniu utrudniona. Z braku bowiem dostatecznych materiałów, jedynymi właściwie wyznacznikami ram czasowych najstarszej fazy użytkowania interesującego nas cmentarzyska mogą być zróżnicowane formy grobów oraz pochówków wraz z zachowaną ceramiką, a także pewne spostrzeżenia w zakresie obrządków grzebalnych

Zwyczaj umieszczania pochówków popielnicowych w grobach z konstrukcjami kamiennymi różnego rodzaju ma na interesującym na*

Ryc. 6. Piórkowo, woj. Elbląg. Kurhan 4 (I): popielnice z grobu wkopanego w nasyp (1 3k kurhan 3 (II); popielnica z grobu odkrytego pod nasypem kurhanu (4)

terenie starą, bo sięgającą III okresu epoki brązu metrykę (J. Dąbrowski 1964, s. 6). Groby takie znane są z całego okresu rozwoju grupy mazursko-warmińskiej kultury łużyckiej zarówno z płaskich cmentarzysk, jak i kurhanów (J. Dąbrowski 1964, s. 8 n.). Te ostatnie różnią się jednak w sposób dość istotny pod względem budowy od obiektów z Piórkowa. Są one bowiem pozbawione zasadniczego elementu konstrukcyjnego, a mianowicie kręgów układanych z dużych kamieni u podstawy nasypów. Kręgi takie są natomiast charakterystyczne dla kurhanów znanych z Półwyspu Sambuskiego od IV okresu epoki brązu po