1148442226

14

ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy znajdowało się za granicą, spadek przypada Skarbowi Państwa jako spadkobiercy ustawowemu²⁷.

Przejmowanie przez instytucje prowadzące działalność archiwalną dokumentacji wytworzonej przez osoby fizyczne jest zwykle okazją do dokonania oceny czy spełnia ona przesłanki zaliczenia do materiałów archiwalnych. Wynika to z faktu, iż osoby fizyczne w toku narastania dokumentacji zwykle nie dokonują jej kwalifikacji w sposób szeroko znany u aktotwórców instytucjonalnych i przede wszystkim nie mają takiego prawnego obowiązku. Bez dokonania takowej oceny trudno wyobrazić sobie podjęcie racjonalnej decyzji o przejęciu w takiej czy innej drodze przedmiotowych archiwaliów przez wyspecjalizowany podmiot. Wyjątkiem może być sytuacja, jeśli wobec danych archiwaliów podejmowane już były działania określone w art. 9 (wykonanie prawa pierwokupu), art. 12a (przeniesienie do archiwum państwowego w razie zagrożenia) lub w art. 14 ust. 2 (wydanie zezwolenia na wywóz za granicę), gdyż ich podstawą musiał być pozytywny wynik archiwalnej oceny wartości dokumentacji z punktu widzenia. Kwalifikacja składników archiwum osobistego bywa też dokonywana na etapie ich opracowywania, gdyż wtedy możliwe jest oparcie jej na dogłębnej ich znajomości. W wartościowaniu archiwaliów osobistych uwzględnić należy również w odpowiednim stopniu intencje jego twórcy, zwłaszcza jeśli przekazanie materiałów do instytucji archiwalnej następuje z jego własnej inicjatywy²⁸.

Kluczowe znaczenie z punktu widzenia archiwistyki ma problem zapewnienia integralności spuścizn, a jego waga staje się szczególna po śmierci twórcy archiwum osobistego, gdy istotnie wzrasta niebezpieczeństwo rozproszenia jego składników. Chodzi tu w szczególności o dezintegrację sprzeczną z wolą twórcy, który czasem celowo dokonuje podziału swej spuścizny. W tym miejscu pojawia się też problem stosunkowo nowy lecz stale narastający jakim jest dysponowanie dokumentacją elektroniczną przechowywaną na serwerach sieci komputerowych po śmierci jej twórcy²⁹.

²⁷    Nieco odmienne zasady prawo autorskie wprowadza w odniesieniu do utworów współautorskich. Zgodnie z art. 42 pr. aut. i pr. pokr., jeżeli autorskie prawa majątkowe jednego ze współtwórców miałyby przypaść Skarbowi Państwu jako spadkobiercy ustawowemu, część ta przechodzi na pozostałych przy życiu współtwórców stosow nie do ich udziałów . W kwestii szczegółów w zakresie dziedziczenia praw autorskich, zob. M. Poźniak-Niedzielska, A. Niewęgłowski, Niektóre aktualne problemy prawa autorskiego w XXI wieku, [w:] Prawo handlowe XXI wieku. Czas stabilizacji, ewolucji czy rewolucji, red. M. Modrzejewska, Warszawa 2010, s. 837 i n.; por. także M. Arkuszewska, Sądowe postępowanie spadkowe dotyczące majątkowych praw autorskich, [w:] Dziedziczenie własności intelektualnej, red. M. Załucki, Warszawa 2009, s. 110 i n.; M. Rzewuski, Ochrona praw osobistych zmarłego twórcy, [w:] Ochrona własności intelektualnej w Polsce. Podstawowe mechanizmy i konstrukcje, red. M. Załucki, Warszawa 2011, s. 205 i n.

²⁸    A. Chodkowska, Ocena wartości spuścizn archiwalnych na przykładzie Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, ,.Archiwista Polski” 2009, nr 4. s. 12-15.

²⁹    P. Stasiak, Sieć do wieczności, „Polityka” 2011, nr 17, s. 117-119.