Porządek sądów (4)

O sądach miejskich.

burgrabia sądzi. Wszakże to rozumieć mamy,

(wedle zwyczaju rozmaitych miast. Abowiem I w Krakowie i we Lwowie gwałty wójt z przy-siężniki zwykł sądzić. Na tym też sądzie bywają zapisy, przedawania i wzdawania imienia stojącego, zeznania długów, ugody i inne kontrakty. Nad to na tym sądzie wielkim w małych miasteczkach i na wsiach bywa badanie (co zową rugiem) o zachowaniu obyczajów i występków każdego mieszczanina abo też wiejskiego ludu, gdzie występni jawnie bywają karani, jeśliby kto jawnie przeciw bożemu przykazaniu abo ustawom kościoła chrześcijańskiego wystąpił. A gdyby występny okazał się nie ukaranym, bywa z pospólstwa wyłączon jako parszywa owca, aby potym swym złym życiem inszych w mieście abo we wsi przemieszkiwających nie zgorszył. A jeśliby się łatwi ku karaniu okazował, upokarzając się i uniżając, tedy łaskawszym karaniem, to jest na pieniądzach abo siedzeniem ma być karan.

Przy tym sądzie oprócz tego rugu snadź by też nie wadziło i dobrze przystało, aby przy oblicz-ności wszytkiego pospólstwa przywileje miejskie co potrzebniejsze, o których przynależy wszystkiemu pospólstwu wiedzieć, przez pisarza wyro-zumnym wszem językiem były czytane; żeby mieszczanie, wiedząc je, tym pilniej ich przestrzegali i wedle nich się zachowywali. Abowiem przytrafia się wedle przygód i gwałtów w mie-ściech, które by wedle przywilejów mogły być słusznie hamowane i inne porządki mogłyby pilniej wedle przywilejów być przestrzegane. Ale gdy je tylko przełożeni przy sobie mają a inszym ich nie oznajmują, przetoż i pospolity człowiek nie zachowuje się wedle nich. A stądże też więc bywa, iż ab ingratis tolluntur beneficia. Bo to jest niejakie okazanie niewdzięczności i jakoby wzgardzenie, gdy kto przywileju abo jakiego dobrodziejstwa nadanego sobie od pana swego nie używa.

Część wtóra.

Czas czekania każdego sądu.

Wszyscy ludzie jednego prawa, jako mówią, pod jednym dzwonem, nie dalej mają sądu czekać, jedno od wschodu słońca aż do południa. Przyczyna tego jest, iż każdy sąd trzeźwo ma być sprawowan. Spec. Sax. lib. 3 art. 61.

Zdanie inielkiego sądu.

Gdy już burgrabia ma wstać z miejsca sądu swego, zda w moc sądy wszytkie wójtowi i przy-siężnikom, przez imię Boga Ojca i Syna i Ducha Świętego. Potym szołtysi sąd bywa po burgrab-skim we dwu niedziel. Iuie Municipali aiticulo 45.

11. 2.2014

— Porządek sądów