Re exposure of DSC03351

Sona tt śrko!> njaskK). rtłwf t JhuiMpn

prowadzone przez retorów, gdzie nauczano głównie krasomówstwa. Istotną innowacją rzymską było wprowadzenie nauczania prawa, z czego wykształciło się stopniowo szkolnictwo wytsze typu prawniczego. Poprzez jednolitość szkolni twa i wychowanie wielu pokoleń na wzorach ideowych literatury klasycznej wytworzyła się wspólna kultura Imperium Rzymskiego, obejmująca przynąj-mniej ludność mińską.

Przemiany w iyciu prowimy. wzrost bogactw części jej ludności oraz intensywny proces romanizaęp sprzyjały możliwościom awansu politycznego arystokracji municypaino-prowinęjonainej. W początkach I w. n.e. niewielki był jednak napływ jej przedstawicieli do Rzymu i władz centralnych. Zasadnicze zmiany w polityce wobec arystokracji prowincjonalnej nastąpiły w II w. n.e., za rządów Antoninów.

PRZEMIANY USTROJOWE W OKRESIE PRYNCYPATU

1. Senat jako czynnik opozycji ideologicznej wobec cesarzy

Podstawy prawne władzy Augusta były nie dość jasno określone. Realną władzę posiadał tylko cesarz, ale senat pozostawał nadal wainą siłą ideologiczną. Przejął on tradycje republiki arystokratycznej, które wywierały duiy wpływ takie na nowe szeregi arystokracji pochodzącą) z municypiów italskich lub z prowincji. Wyrazicielem tej ideologii był m.in. najwybitniejszy historyk rzymski, Publiusz Korneliusz Tacyt, żyjący na przełomie WI w. n.e. Opisał on dzieje dynastii juljjsko-klaudyjskiej eksponując zmagania tyrolskiej władzy jednostki z reprezentującym stare, dobre obycząje senatem.

Jakkolwiek ideały arystokracji senatorskiej kojarzyły się wyłącznie z przeszłością (nie umiano stworzyć Żadnego nowego programu), opozycja senatu odgrywała dużą rolę w I w. n.e. Cesarze z dynastii juljjsko-klaudyjskiąj szybko zlikwidowali opozycję organizując procesy o obrazę majestatu; wielu senatorów zostało wówczas skazanych na śmierć lub wygnanie oraz konfiskatę mąjątków. Ta walka spowodowała czasowe ograniczenie potęgi ekonomicznej arystokracji senatorskiej, wydatnie powiększył się natomiast mąjątek samego cesarza. Przejawy opozycji senatorskiej wobec princepsa wystąpiły jeszcze za rządów Flawlu-szów, zwłaszcza Domicjana. Wyniszczenie znacznej części starej arystokracji, powstawanie nowej - głównie pochodzenia prowincjonalnego - powodowało stopniowe pogodzenie się senatu z władzą cesarską i słabnięcie tendencji republikańskich. Panowanie dynastii Antoninów to okres względnej harmonii między cesarzem a senatem i jednocześnie pełnego umacniania się wielkięj własności prywatnej i cesarskiej.

Prawie cała historiografia epoki cesarstwa pozostawała pod silnym wpływem ideologii senatu; z jego punktu widzenia dzielono cesarzy na tzw. dobrych i złych. Do złych zaliczano prawie wszystkich przedstawicieli dynastii juUjsko-klaudyj-skiąj, Domicjana spośród Flawiuszów, a nawet Hadriana z dynastii Antoninów,

543