pic 11 06 011856

166

TEUN A. VAN DIJK

arracji, dzięki zastosowaniu teorii ogólniejszej, a mianowicie teorii fcJ lama i wypowiedzi dotyczącej działania. Pod tym względem praca-I mej,za zbiezna jest z wieloma innymi badaniami, prowadzonymi od Ą dawna w językoznawstwie, poetyce i psychologii: wiemy już dużo o J Jdt’ ^{C WlZ1} ° ^t0’ ^{by je Systemowo 1} precyzyjnie wyjaśnić wteor. g yz tylko jakaś spójna teoria umożliwia prawdziwe zrozumienie J wisk bardzo złożonych ¹⁵.    i

_f)pJ^a,^kr°^t.^kia, ^uwaga metodologiczna niesie pewne implikacje dla J , 0!° ^{1C 3 ab literatury na} większości wydziałów filologicznych. _1 ra urę często bada się, nie odwołując się niemal wcale do innycl scyp m systemowych, takich jak filozofia (logika filozoficzna), języki ws wo, psychologia i inne nauki humanistyczne. A przecież pora ęsc pos ępów poczynionych w nauce o literaturze często przygott-hprT° ^{1 wypracowano w} tych pokrewnych jej dziedzinach. Dopci żadnp⁶”?^ ^Upor^^zywie P^yglądać się poszczególnym „dziełom sztuki” te;

1 ^{J e}°ri¹. ipotezy, zagadnienia czy metody, które stanowiłyby» intpr^ ²³⁸³ \^^Cb badad’ dopóty możemy wprawdzie przedstawiać kii na ^{SUJąCyC c}h°ć niewątpliwie tworzonych ad koc — interpretacji mipn ^eWn° ^^{ednak n}*^{e um}ożliwimy ogólniejszego i systemowego roicie m ^Z^^^1S ^erackich. Ponadto, takie ogólniejsze i systemowe uje? wvrh ^Ur ^P°^WladaĆ P°^<^^st^aw°wym zasadom i kryteriom badań nauk:-; iedvnJ^JaSnOSC\^SPÓjnOŚĆ’ ^werytikowalność, itd.) i można do niego do? w inn^r ^^C1S ^ ^współP^racy i powiązaniu z badaniami prowadzony: nazv ^{Y dysc}yP^linach. Przykład: jak możemy serio opisywać to, * mniei 7 ^y- ”^znaczeniem ’ wypowiedzi literackiej, bez pewnej pn Powstała^naj0ri^OSCi ^te;* ^bogatei literatury poświęconej semantyce, ^fll0Z0fli> ^log^, językoznawstwie i psychologii?

(łącznip v ^{m S1}m ^{Że większoś}ć naszych programów nauczania literatu.. z dzisieis7A”°^g°^blymi'’ ^czy -.porównawczymi”) niewiele ma wspóW

.gTadu w^li, f^{miCką naUką} ° ^eraturze i nie może naprawdę * L?^{a Urę} * ^ ^związki z innymi zjawiskami (językiem,

^T----------- •    *    •    —w tekstów b

unN

Aunikacją, sztuką)^ N_a^ ^ZWlązkl 2 innymi zjawiskami (języs—-erackich^SttowrJ    analizy te^

wyjścia dla _WviaOn- ^{yle wyrukl} badań, ile raczej P^ur iwarzamy wypowiedź m⁶⁰¹³, ^teg°’ ^ ^czytamy, interpretujemy iP te takie „metody”, j_ak ^ °    v ^{poprzednich uw}ag wynika chyba ja^

późniejsze mody krvtv« °-^^e Kryty^ki”> »nouvelle critiąue”, i P⁰^ zatem owocne bv'łobv nn' ⁶ Są nadal od tego wszystkiego dalekie. Mc-’ wersytetach, oczywiJcie) ^S™_}^{lęcarue co na}jmniej tyle samo uwagi (w

raturze, il_e tradycvini_P ™-.^SZ^^{m tekstom} (opisom, teoriom, itp-) ⁰

P swięcamy samym tekstom literackim.

¹⁵ Powoływano się tu wyłącznie

Przełożyła Maria Bożenna F^e^^e

te

Pamiętnik Literacki LXXVI. 1985, 7. 1 PL ISSN 0031-0514

WILLIAM O. HENDRICKS

METODOLOGIA STRUKTURALNEJ ANALIZY NARRACJI

Dzisiejszym badaczom analizującym strukturę narracji, a wykorzystującym tradycję Proppa i innych formalistów, udało się ^wprawdzi® udoskonalić wiele pojęć i technik swych poprzedników, J^nakze po^ jednym co naimniej względem nie posunęli się oni poza zie o nadal pomijają to, co można by określić jako ,J>ow««dim    teks£

utworów narracyjnych, tj. zdania składające się na teksst na JJ ^y taki, jaki przedstawia się on czytelnikowi (słuchaczowi) . to przejawia się m. in. w obieraniu za punkt wyjścia me tyle sameg^ tekstu danej wypowiedzi narracyjnej, ile streszczenia ow g Tzvetan Todorov np. w opublikowanym niedawno studiumi o Dekame^ ronię ² wyraźnie stwierdza, że zajmuje się bardziej s resz wieści niż nimi samymi³.    ,

[William O. Hendricks — amerykański teoretyk '^lte™^tU^ ^S(i973) i Gram-klorysta, autor książek: Essays on Semiolinguistics an    _Draw publikowanych

mars ₀f Style and Styles of Grammars (1976) oraz wielu rozpraw p

w czasopismach naukowych i książkach zbiorowych.    rj_nrrative Structural

Przekład według: W. O. Hendricks, Methodology of Narrative

Analysis. „Semiotica” 1973, nr 2, s. 163—184.]    ^ tytułem,

*    Nieco skróconą wersję tego artykułu pizedstawion - ^p _u w Buffalo, pod-

w Linguistic Institute w Uniwersytecie Stanowym o\    _gj _w dniach 16—20

czas spotkania poświęconego analizie narracji, ja ie o

sierpnia 1971.    W o j t y g a - Z a g ó r s k a.

’ W. P r o p p (Morfologia bajki. Tłumaczyła w.    ^ _{z tych} obszarów,

Warszawa 1976, s. 200) uważał dobór środków językowy _{dzjedzina ta ijn}ie wchodzi ^w których opowiadający ma swobodę tworzenia, a za ^e _ruktura mitów. Przełożył w zakres badań morfologa”. C. L ó v i - S tr a uss    ^ 247) utrzymywał, że

W. Kwiatkowski. „Pamiętnik Literacki 19    . ^Ł _w' którym wartość formuły

„można by określić mit jako taki sposób wypowie zi,    _m;t_{u n}ie tkwi ani

ńaduttore, traditore równa się praktycznie zeru ...    ^ _{w n};_m opowiedziana”.

^w sposobie narracji, ani w składni, ale w historii, ^or^ Mouton, 1969, s. 16. ² T. T o d o r o v, Grammaire du Dćcameron. e _7auważyło już kilku ko-² Jest to także zwykła praktyka Lśvi-Straussa, ja    yond the Sentence’.

mentatorów, np. W. O. Hendricks, On the    ” _{Du miel} aUX cendres.

„Linguistics” 37 (1967), s. 42—43, i D. Maybury-

*    --    „    117