s3(4)

częśd II ZASTOSOWANIA 7ak proca nas kształtuje

Nawet gdy praca nic wiąże się / naruszaniem podstawowych praw człowieka, może tak głęboko na nas wpłynąć, że wręcz nas .kształtuje". Najlepszą tego ilustracją jest praca dzieci’. Gdy dzieci biorą na siebie zajęcia przeznaczone dla dorosłych, zatrzymuje się ich rozwój fizyczny i umysłowy. Dlatego pracując od młodego wieku, jednostki mogą nie w pełni rozwinąć swój potencjał

Praca kształtuje też dorosłych. Chwaląc pozytywne skutki dokładniejszego podziału pracy dla wydajności (por. rozdział 2). Adam Smith martwił się, żc zbyt daleko idący podział może doprowadzić do osłabienia zdolności umysłowych robotnika. Na wesoło, lecz w przejmujący sposób, wniosek ten przedstawił Charlie Chaplin w klasycznym filmie DziSKjsze czasy. Gra tam pracownika, którego pracę ogtani-czono do powtarzania w szybkim tempie tych samych, prostych zdań Doznaje załamania nerwowego 1 wpada w szał.

Praca mozc nas również kształtować pozytywnie Ludzie, którzy lubią swoją pracę, często mają większe poczucie spełnienia Wiadomo, żc praca w fabryce, w porównaniu do pracy w sklepie czy nawet w to! nictwic, z samej swej natury - duża liczba zatrudnionych, pracujących w silnie połączony i zsynchronizowany sposób na ograniczonej, zorganizowanej przestrzeni - bardziej uświadamia nas politycznie i dyscyplinuje.

Praca wpływa na nasz stan fizyczny umysłów 1 psydu.Jor/tczny

Nawet jeśli praca nic wpływa na nas tak silnie, żeby nas . formować¹, to i tak odbija się na naszym stanie fizycznym, umysłowym 1 psy chologicznym. Niektóre zawody są bardziej wymagające pod względem psychologicznym, niebezpieczne i groźne dla zdrowia niż inne. Dłuzsza praca bardziej męczy ludzi 1 w długim planie czasowym jest groźna dJa zdrowia.

Istnieją zawody w dziedzinach takich pk rzemiosło, sztuka, nvor-nictwo, edukacja, badania naukowe i tak dalej, które - dzięki winie)' szemu elementowi kreatywności - uważa się za ciekawsze jhmI wiuh dem intelektualnym.

Wymiar psychologiczny odnosi się raczej do relac/i prjicwl.nw.i pracownik nu do fizycznego czy umysłowego charakteru ptacy lako takiej. Nawet jeśli mamy dwa identyczne stanowiska pracy, to cl. któ rym przysługuje mniej przerw czy którzy pracuj pod zbyt dużą presją

wyników bądź w poczuciu niepewności, vą mulej szczęśliwi nlz ich odpowiedmey, pracujący u lepszych pracodawców.

„Nienormowany czas pracy* Standardy pracy kontra wolny wybór

Dobrostan ludzi w bardzo dużym stopniu zależy od tego. co dzieje się w ich miejscu pracy. Dlatego ustanawiamy standardy pracy w odniesieniu do icj czasu, bezpieczeństwa czy pewności 'zatrudnienia

Wielu ekonomistów sprzeciwia się takim standatdum, zwłaszcza jeśli przyjmują postać regulacji rządowych, a nic .kodeksów praktyk autorstwa pracodawców czy dobrowolnych porozumień ze związkami zawodowymi. Choć w niektórych przypadkach możemy mówić o ./.byt długim czasie pracy' lub pracy .nadmiernie niebezpiecznej* - tłumaczą - to jednak musimy pogodzić się z tym, żc tak jest. dopóki zajęć tych podejmują się pracownicy w pełni władz umysłowych. Skoro pracownik podjął się takiej .zlej* pracy, twierdzą ci ekonomiści, to musiał uznać, ze .złe' watunki. z. którymi musi sobie radzić, wynagradza z nawiązką płaca, jaką otrzymuje. Rzeczywiście, dokładnie na podstawie takiego argumentu w 190S roku sąd najwyższy USA orzekł (w sprawie Lochncr przeciwko stanowi Nowy Jork), ze wprowadzone ograniczenie czasu pracy do dziesięciu godzin w przypadku piekarzy było sprzeczne z konstytucją, bo .odmawiało piekarzowi swobody pracy w dowolnym wymiarze"*.

) Gar (My, M. Gamo. Jht Amencau Nouoti A UiSlory cf the t/nKAŚ SW!«. Mfcwi 1 Wcsłcy longman. Ne w York 1000,1.607

I

1

   Według definicji 1LO. pojęcie.praca dzieci¹ odnosi się do osób poniżej ty Oub.

w przypadku niektórych zawodów, a.) roku zycu, które wykonują prace utrudniające ich rozwój fizyczny i edukację, co wyklucza przy padki pracy dzieci pomagających w domu czy sprzedających gazety.