Scan0018 (21)

34

tygen-przeciwciało-komplement, zwłaszcza wtedy, gdy posługujemy się pojęciem krążących kompleksów odpornościowych (circula-ting immune complexes, CIC). Z tego też powodu należało tu poświęcić nieco więcej miejsca omówieniu zagadnienia roli dopełniacza w procesach immunologicznych.

Trzeba także dodać, że nie tylko związanie immunoglobuliny z antygenem może prowadzić do zmiany konfiguracji cząsteczek Ig. Tak więc agregacja cząsteczek IgG może np. zachodzić pod wpływem podwyższonej temperatury oraz różnych substancji chemicznych, zwłaszcza organicznych.

Dopełniacz odgrywa bardzo istotną rolę w procesach zapalnych. Gdy dochodzi do zapalenia, ulega obniżeniu pH; dochodzi więc do zakwaszenia w tym miejscu, przy czym pH obniża się poniżej pH6. Sprzyja to zjawiskom fagocytozy. Szersze omówienie zjawisk odporności związanych z elementami morfotycznymi krwi, a w szczególności z limfocytami B i T, wykraczałoby poza. ramy tego tematu. Ograniczę się tutaj tylko do przypomnienia zasadniczego sposobu różnicowania limfocytów B (których nazwa wywodzi się od Bursa Fabricii i limfocytów T (tymocytów). Do najbardziej charakterystycznych właściwości limfocytów T człowieka należy ich zdolność do spontanicznego tworzenia rozet z erytrocytami owcy, gdy natomiast limfocyty B (produkujące przeciwciała humoralne) można wykryć metodą bezpośredniej immunofłuorescencji.

Aktywacja elementów układu dopełniacza C3 i C5 powoduje powstawanie anafilotoksyn (C3a., C4a, C5a), które zapoczątkowują proces zapalny i biorą udział w jego przebiegu. Anafilotoksyny wywołują degranulację komórek tucznych i leukocytów zasadochłonnych (ba-zofilów), co prowadzi do uwolnienia histaminy i innych substancji biologicznych.

Elementy morfotyczne układu immunologicznego (limfocyty, gra-nulocyty, monocyty); a także np. erytrocyty Naczelnych, komórki nabłonkowe kłębków nerkowych, mają na swych powierzchniach receptory wiążące się z niektórymi składnikami dopełniacza, co odgrywa rolę w zjawiskach patofizjologicznych.

0.4. KOMPLEKSY ODPORNOŚCIOWE

35

Ryc. 9. Komórki uczestniczące w odpowiedzi immunologicznej (wg Jakóbisiaka).

Limfocyty B rozpoznają antygeny i wytwarzają przeciwciała, przekształcają się w plazmocyty wytwarzające przeciwciała (humoralne).

Limfocyty grasiczopochodne (tymocyty; thymus — grasica) występują w następujących rodzajach:

—    Th (hclper — pomocniczy) wspomagają odpowiedź immunologiczną; wydzielają limfokiny,

—    Ts (supresorowe) hamują odpowiedź immunologiczną,

—    Tcs (kontrsupresorowe) chronią limfocyty przed supresją,