skanowanie0009

UiJUl IN

Kiedy drugi człon dopowiada jakąś myśl do członu pierwszego, mamy do czynienia z paralelizmem syntetycznym:

On okazuje moc ramieniem swoim,

rozprasza pysznych i ich serc zamysły (Łk 1, 51).

Wreszcie jWalelizm klimaktyczny (grec. i łac. climax == drabina) stanowi w jednej dłużbzej wypowiedzi połączenie myśli hagiografa poprzez różne rodzaje

np.:

paralelizmów,

Jak pisklę jaskółcze tak piszczę,

wzdycham jak gołębica,

oczy me słabną, patrząc ku górze,

Panie, cierpię! uciski, stań przy mnie! (Iz 38, 14; zob. też Mi 2, 12).

(3) Zjawisko symetrii

Symetria jako układ odpowiadających Sobie elementów zdania, perykopy czy nawet całej księgi przypomina pod pewnym względem zjawisko paralelizmu sty-chów. Może oAa być wyrażona równoległym (paralelnym), koncentrycznym i chiastycznym układem poszczególnych elementów. W symetrii równoległej poszczególne elementy pierwszej części (ABC) mają swe odpowiedniki w następujących w tej samej kolejności elementach drugiej części (AjBjCj). Zobaczmy to (z pewnym uproszczeniem) na przykładzie Mt 7, 24-27:

A

B

C

D

E

Ai

Bi

Ci

Di

El

kto słucha i wypełnia te słowa podobny człowiekowi mądremu zbudował dom na skałę deszcze, potoki, wichry, nie runął — na skale zbudowany, kto słucha, a nie Wypełnia tych słów podobny człowiekowi głupiemu zbudował dom na piasku deszcze, potoki, wichry, runął -4 upadek był wielki.

Większą ekspresję myśli uzyskuje symetria chiastyczna (nazwa od greckiej litery X

AB

chi) o schemacie „ X _A , lub koncentryczna, jeśli pojawia się element

i

IV'A,

centralny; układ poszczególnych elementów jest wówczas następujący: A B -C-B_f Aj, podkreślający ważność elementu środkowego bądź następującego po całym tym układzie. Niech za ilustrację posłuży wypowiedź Jezusa (J 4, 10), w której przedstawia się Samarytance'jako dawca daru Bożego — wody żywej:

A

Gdybyś znała dar Boży i kto jest ten, kto ci mówi. ty prosiłabyś go wówczas, a dalby ci    i

Daj mi pić,

wody żywej.

B

Bi

Ai

C

y) Antropomorjizmy

Antropomorfizm oznacza w religioznawstwie przypisywanie cech i właściwości dzkich zjawiskom przyrody, lub bogom. W Biblii bywają Bogu przypisywane

fizyczne (antropomorfizm fizyczny) lub psychiczne (antropomorfizm

psycjliicż

antropopatyzm) cechy człowieka. Bardzo częsty jest w Piśmie sw.j Uwłaszczał

i dzieł

'blncz-I. . ..! |1 jego:

antró-l

i II i

w tradycji jahwistycznej i u niektórych proroków, antropomorfizm fizy.t my Bóg ma usta (Iz 1, 20), nos (Rdz 8, 21), oddech (Iz 30, 33), chodzi (Rdz 3jju, odpoczywa (Rdz 2, 2). Antropopatyzm z kolei ukazuje Boga, który; się cićsży (Ps 104, 31), gniewa (Wj 4, 14), przygotowuje zemstę (Jr 46, 10), żałuje swaci (Rdz 6, 6). Podstawą przenoszenia na Boga ludzkich cech fizycznych lub; ps nych nie jest stwierdzenie Biblii, iż człowiek został stworzony na obraz Bcg; podobieństwo, gdyż pochodzi ono z tradycji kapłańskiej, właśnie unikającej pomorfizmów, a ukazującej wznioślejsze podobieństwo człowieka do! ijięga, •nic tylko zewnętrzne, Stosowanie antropomorfizm ów jest naturalnym następstwem usiłowania, by choć w jakiś działający na wyobraźnię sposób mówić o Bogu. który jest niewyobrażalny i którego nikt nie może zobaczyć. Najbardziej rażące ar.tro pomorfizmy zostały usunięte w LXX, Unikała ich także literatura rrtiędzytę Iowa, a w NT można wskazać co najwyżej na echa starotestamentowyim(j jfijatró pomorfizmów (por. Łk 1, 76; 15, 7. 10)

5) Idinmatyka języka biblijnego

Idiomy są nieodłącznym zjawiskiem każdego języka. Ich sens wynika

tłu mać

caiłdgd

• jjjij

zwrotu (formuły), a nie z poszczególnych wyrazów niewolniczo Wyrażenia idiomatyczne mają także języki biblijne, przy czym grćczyzn prócz sobie właściwych zwrotów przekazuje także, najczęściej w dosłov kładzie, idiomy języka hebrajskiego czy aramejskiego. I tak, częsta w Bi wiedź „tyś powiedział” jest uroczystym potwierdzeniem prawdziwości danejj ,

sfńilrćl

,._irv Jblijńą

i^: lv ń • firki!

o;dpo-!

bili

wiedzi. Inny przykład — zamiast mówić „jestem w niebezpieczeństw i Izraelici mówili, jak w Ps 119 [118], 109, „dusza moja jest w moicjh rękacn przekład miało np. Psalterium gallicanum). Wysnucie z takich idiomów wnió o „siedzibie” duszy mijałoby się oczywiście z zasadami poprawnej heurystyki

skłai-

■^W (taki

Specyficzna jest także w Biblii formuła przysięgi, która, jeśli ją dośłown dać, zawiera warunek, jak widać to choćby w tłumaczeniu Vg: iuravi ih! si introibunt in reąuiem meam (Ps 95 [94], 11), faktycznie jednakj bę pełnej formuły (np. „niech mnie Bóg ukarze, jeśli się to stanie”),; zawiei.^-;, zaprzeczenie, więc; iuravi in ira mea, non introibunt in reąuiem jmeańrij {Psnherp\ Piusa XII). Swoistym idiomem, także częstym w Biblii, jest formuła typuj Iłowie-:; dział mówiąc”, w której imiesłów (w języku hebrajskim jest to infinitlvus cóAśtruc- j tus Pmor) ma wartość dwukropka. Można to bardzo wyraźnie zauważył;jftnJ w fe- ^:

ą

skrótem'

Jfi

oche

łacji o Zachariaszu, który będąc niemy, „zażądał tabliczki i napisał, mow

1, 63); w przekładach (np. BT) owo „mówiąc’ kropkiem.

jest słusznie zastępov

U

Wl<

UJ _:W .1

U” 0

(Łk;

dw

i 'iud

¹ Por. H. M. Kuitert, Gott in Menschengestnlt. Eine dogmausch-hermeneutisc/u die Anthropornorphismen in der Bibę), Miinchen 1967.