stylistyka
3

ObrosotC witCOTii km niezbędnym warunkiem innie nu ^ bu Ba crzcczmu - choćby w fermie niepełnej, wsrrujiaj^ccj pttełenu - ruc ma ani zdania, ani oznajmienia. Ale (o nic znacz;, j, •ar mi tekstu

.lik się,su rro-nlo pęmdró. Oprócz zdań i oznajmicn występ^ * tekstach ube zawiadomienia. Całkowity bruk w nich orzeczeń unj axizbii ayodrębtsienic podmiotu u>rod rzeczywistych składnika* tekstu. Z tego względu składnika. na którym Hę opiera cala korutnikcj, zmadcrrattui. rue Mzńny jego podmiotem, ale jtfD podtlawę \, przyidad «tektdc 1'Jer, pourc* KixA*j podstaw* jest »ytazpw^ Wszystkie składniki poza podmiotem i i>rzccrcnx-m • w zdaniach i cunajnucniach) oraz podstawy (w zawiadomieniach) nazywany

określeniami

Jednym xnkhje«dopełnicnic. czyli ten składnik. k tóry treść •dryi lub równoważnika wibogaca o informację. kogo lub co ogarnia czyjat działalność łub cecha. ze względu na kogo lub na co cię coś robi. fccou się coś robi. czym «ę robi. z kim »ię robi itp.

Każda wymość i każda cecha może byv określona elementem, bóy cfcessuje. w jaki sposcb ona występuje, kiedy, gdzie, dlaczego, po co. rato co. pod takim wanankicm. w jakich okoliczno* iach. pod jakim względem i w jakim Kopniu. Elementy odpowiadające na tc pytania nazywamy okolicznikami.

Kazd* wskinnj w zdaniu lub jego równoważniku osobę, rzec z. roś-Ibę. każde rnerrę. zdarzenie. pojęcie i zjawisko można opisać za po-cocę elementu, boty powiadomi, jakie s* tc osoby, rzecze, rośliny itd.o którą z coda chodzi. i I c ach jest i czyje orses-j Mement, kseey do treści całego zdaniawnoś właśnie tc informacje, nazywa się ptzydawką

Oprócz podmiotu (w zawiadomieniach: podstawy!, orzeczenia, dopefciaża, okdianika i przyda'- ki bywają w zdaniu składniki, które się rżę wiąż* z żadnym z pozostałych składników, ałe się odnoszą do całego zdania czy tÓKicwiin&j zdania. Informują one zwykle słuchacza lub czytelnika, ja!q postawę ma zaj*ć wobec treści zdania lub jego cięki afco jak się taa tzek danego zdania do treści zdań poprzednich. Takasr składnikami dodatkowymi bywaj*m.in. wyrazy: capińat. apwsr, ;«»£*».ichnie. wJoame. tymczasem

V zdaniu Zwpcsw gtkmiłiw z udoucleniem potniało decyzją nĄ&i, bece aaakzonbimy na s. 22-23, wyróżniliśmy sześć składni-

kitor. N»m tnilui uwydatniła. żc każdy z tych ddulrjY.iz* ląciy %>ę z takimi innym łcidcj niż z pozostałym* Jedna taka para (Z»»f<jo«te tjuJtntrutuo) tworzy pupę podmiotu.Trzy inne mzwcz^ s»ę w pupie orzeczenia tpowtulo dtcyi/f. Jftyjjf rufju. porttuto i zjdouoUntrm).

Osobną parę tworzy podmiot z orzeczeniem Opoócwńuuo poutuio)

W każdej z tych par składników (z wyjątkiem ost atmet 1 jeden ddad-tuk jest ważniejszy niż drup. Poznajemy p> po tym. że po pierwsze taki wjżrucpzy składnik jest w zdaniu bardzie) potrzebny, po drugie ważniejszy akladmk narzuca fołtnę składnikowi mniej ważnemu (np. wyraz irifczony mmi się ptzystosowai do tkladmka spotfczerhtwo pod wz$ę-dem rodzaju), po tnccie ważniejszy akladmk reprezentuje całą parę na zewnątrz (to on przyłącza całą parę do innych akładników tekatu).

Takie pary nictównorzędfiych w atoaunku do aiebie składników nazywamy związkami. Oto cztery związki wyTóżruonc w zdaniu o zmęczonym społeczeństwie (kreska wyższa oznacza składnik nadrzędny, czyli ten ważniejszy, kreska niższa - składnik podrzędny. tzn. ten mniej ważny Y.

<pot«iefntwo

dceynt

decyzję    pomuło

—" 1

rządu    > laAraskiuetn

Składniki nadrzędne są określane przez składniki mniej ważne, czyli podrzędne: przydawka zmoczone określa podmiot społeczeństwo. dopełnienie decyzję i okolicznik : zadowoleniem określają orzeczenie potniało. Mówimy, że składnik zmęcsone jest określeniem składnika społeczeństwo, składnik decyzję jest określeniem skład nbupou iuło, składnik rzjdu jest określeniem składnika decyzję, składnik : zadouolcntem jest określeniem składnika powitało.

Zasady budowy tych czterech związków nic są identyczne. Cechą charakterystyczną związku zmęczone społeczeństwo jest to, że oba składniki zgadzają się ze sobą pod względem liczby, rodzaju i przypadki.

29