11799 P1130753 resize

datowania tyci) IlltftlllllPllillJiów, UujJĆ■*!!• wyróżniania nu podsizrwle przekroju szlabkl, z której zasiały wykona^ ■plritlni' tarczki lóim „przadlutyokłch" I „ti/cinircklclt", nie znajdują pełniejszego potwierdzeniu w źródła^, Na n> kryl»fl« "'ido piwyzyjne I Jedynie ogólnie można utwierdzić, Ze formy młodsze iniiji) nu odcinku numyik tarczek spiralnych przeważnie przekrój azlubkl czworoboczny.

W przeciwieństwie do I okresu !■ Ił. gdy w inulerlulucli kultury unietyckiej nus/yjniki stanowiły bardzo liczny giupe ozdób brą/owyi h, « II okresie I II (o ozdoby nader rziidkie. Jeden egzemplarz z pręta brązowego/_t*.

Kyo, 60. Ouioby iplmlne

< /hi nówko, ( Ofodnk*. W| M. CIcUlu I i. KMlfMwiltifgr

nicjącynti koócnmi pochodzi z. grobu z Wojdila, woj. bydgoajcic, Drugi egzemplarz znamy % grobu /. Putnówka, woj. legnickie. Jego forma jest dość wyjątkowa, powiada bowiem końce zwinięte w uszku, a cały pokryty Jest skośnymi Żłobkami J. Koslrzcwski sugeruje, Iż jest to forma im, winięta ze znanych naszyjników tego typu, nie gładkich, z I okresu 1 II (J. Kostrzewi,ki 1970, s. 60). JednukZc forma ta przypomina bardzo naszyjniki z póZnych okresów epoki brązu i datowania tukiego nic moZnu równieZ wykluczyć zwaZywszy, Ze związek tego naszyjnika z zespołem „przedłużyckim" jest wątpliwy, gdyż pochodzi on z przypadkowego odkrycia dokona-nego jeszcze w ubiegłym stuleciu.

W zespołach wiązunych z „kulturą przed-łużycką" występują jeszcze ozdoby prawdopodobnie głowy — diademy lub określane juko fragmenty okucia pusu, wykonane z taśmy brązowej i zdobione wybijanymi punktami tworzącymi rzędy maleńkich guzków (lubi. XLV: I). Z obszaru, na którym wyznacza się zasięg „kultury przcdłużyckicj", znanych jest kilka ozdób lego typu (Wojdul, woj. bydgoskie, Murcinkowlce — ryc. 61, Łiiznrzowlec, Malkowice, woj. wrocławskie), u ponadto z, kilku innych stunowlsk /nunc są fragmenty tuśm brązowych. Analogiczne diademy pochodzą jeszcze w pojedynczych egzemplarzach z Pomorza i obszaru kultury trzcinicckicj. Zespoły, w których wystąpiły, wyznac/ują ich chronologię nu II okres EB, Na szczególną uwagę /usługuje ozdoba z blachy złotej z Stcchown (ryc, 62), woj. legnickie, będąca luźnym znaleziskiem. Dutowanic lego zabytku nastręcza znaczne trudności. Ztt II. Scgcrcm była onn dutowann nn IV okres I;B (m. in. B. Gcdiga 1967, s. 166), nuslępnic W. Sarnowska (1966, s. 10 n.) sugerowała możliwość datowania nn I okres IZB, u ostatnio M. Gcdl (1975, s. 46), chybu najbardziej trafnie, wskuzujc na możliwość datowania jej na II okres EB. Jest ona bowiem niewątpliwie najbardziej zbliżona do form niektórych ozdób kultur mogiłowych m. in. przez zakończenia spiralnymi Inrczkiiml, Z Innych ozdób, które można zaliczyć do Inwentarza „kultury przcdłużyckicj", wymienić jeszcze mdeży zawieszki pólksiężycowatc, różne kółku brązowe, mule ozdoby spirulne z drutu i paciorki ni. in. typu salta Irumt. W większości przypadków czai posługiwania się tymi ozdobumi nic ogranicza się jedynie do II okresu I li, lecz także do III, a nawet młodszych okresów liii. Ponadto obok ozdób z brązu w zespołach zaliczanych do „kultury przcdlużyekiej" występują również puciorki bursztynowe i rzadkie s/klanc.

Wśród wyrobów z. brązu z, okresu rozwoju „kultury przcdłużyckicj" mamy lukże broń, którą reprezentują głównie sztylety I miecze, groty oszczepów I strzał do luku oraz. importowane Czekany brązowe. Niekiedy funkcję broni mogły pełnić również siekierki.

Sztylety (lubi. XI.VI:    ryc. 6.1u-e) ze starszego okresu epoki brązu charakteryzuje brak metalowych ręko

jeści. Głownie były nu ogól wzmocnione jednym lub nuwet Ir/cinn podłużnymi żeberkami. Drewniane, kościane czy rogowe okładziny rękojeści były przymocowywane do nusiuly głowni dwoma, trzema, u najc/ęścici czterema nilami, po których do naszych czasów zachowały się przeważnie same otwory, Kóżnio u poszczególnych egzemplarzy byty ukształtowane nasady głowni, przeważnie posiadały kształt trapczowaty (ryc. 63u), u rzadziej półkolisty (ryc. 6Jh). Pochodzą one z grobów, głównie szkieletowych, choć znamy Je też z ciałopalnych, dalej ze skarbów, a część stanowi pojedyncze z.mileziska. Analogiczne formy sztyletów znane są z, innych grup kultur mogiłowych, ni. in z ('/ech. Austrii, I ogólnie są datowane nu II okres I U. choć analizując poszczególne leli typy oraz zespoły, w których wystąpiły, można próbować Jeszcze hardziej uściślić chronologię niektórych z. nich. Większość egzemplarzy Jednak może być datowana nu środkową i młodszą fazę II okresu EB, a niektóre nuwet