15755 IMGh91 (4)

74 Rozdział 2

4.    Początkowo, osoba mająca interakcję z dzieckiem przyjmuje największą odpowiedzialność za doprowadzenie do rozwiązania problemu, lecz stopniowo tę odpowiedzialność przenosi na dziecko.

5.    Język naturalny jest główną formą interakcji, poprzez którą dorośli przekazują dzieciom bogactwo wiedzy ogólnej, funkcjonującej w kulturze.

6.    W miarę postępu w uczeniu się, język dziecka staje się jego głównym narzędziem intelektualnej adaptacji. Ewentualnie dzieci mogą wykorzystywać język wewnętrzny do kierowania swoim zachowaniem.

7.    Internalizacja odpowiada procesowi uczenia się — skutkiem intemalizowa-nia - bogaty zasób wiedzy i narzędzi myślenia po raz pierwszy funkcjonuje poza dzieckiem. To osiąga się głównie poprzez wykorzystanie języka.

8.    Istnieje różnica między tym, co dziecko może zrobić samo, a co dziecko może zrobić z w wyniku zewnętrznej pomocy. Wygotski nazywa tą różnicę strefą środkowego rozwoju¹.

9.    Wiele z tego, czego dziecko się nauczy pochodzi z otaczającej go kultury, a ponadto wiele udanych rozwiązań określonych problemów dziecka jest wynikiem pomocy ze strony dorosłych Z tego powodu nie powinniśmy doprowadzać do stanu izolacji dziecka, ponieważ nie będziemy w stanie odkryć procesów, poprzez które dzieci nabywają nowe umiejętności.

lO.lnterakcje z otaczającą kulturą i czynnikami społecznymi, takimi jak rodzice i bardziej kompetentni rówieśnicy, przyczyniają się w sposób znaczący do intelektualnego rozwoju dziecka.

Interesująca jest dyskusja, w jaki sposób L. Wygotski przedstawia trzy podstawowe składniki procesu uczenia się. Dokonajmy krótkiej analizy tych trzech składników, czyli programu nauczania, procesu nauczania i jego ewaluacji.

Program nauczania - Ponieważ dzieci uczą się poprzez interakcje, programy nauczania powinny być tak zaplanowane, aby umożliwić interakcje między uczącymi się i nauczanymi zadaniami.

Nauczanie - Przy właściwej pomocy rodziców dzieci mogą rozwiązywać zadania, których nie mogłyby rozwiązać same. W ten sposób rozumując, konstrukcja, w której rodzice w sposób ciągły dostosowująpoziom swej pomocy w odpowiedzi na poziom demonstracji umiejętności dziecka — jest efektywną formą nauczania. Konstrukcja taka nie tylko sprzyja osiąganiu natychmiastowych wyników w procesie uczenia się, lecz pomaga także wpajać dzieciom, że istnieją zadania, które należy rozwiązać, bo stanowią grupę niezależnych problemów, które spotka w przyszłości.

Ewaluacja - Metody ewaluacj i muszą wziąć pod uwagę strefę środkowego rozwoju. To, co dzieci mogą uczynić ze sobą, zależy od poziomu potencjału ich rozwoju. Dwoje dzieci może aktualnie wykazywać ten sam (względnie porównywalny) poziom rozwoju, lecz w wyniku stosownej pomocy ze strony starszych (np. rodziców lub rodzeństwa), jedno z nich może rozwiązywać o wiele trudniejsze problemy, niż drugie. Z tego powodu ewaluacja musi być skierowana zarówno na poziom aktualnego rozwoju, jak i poziom potencjalnego rozwoju.

Wszystkie klasy, w których wykorzystywane są strategie nauczania kompatybilne ze społecznym konstruktywizmem Wygotskiego, zazwyczaj prezentują się w różny sposób. Działania i ich format mogą się zmieniać zauważalnie. Jednak w ogólności można zastosować cztery zasady do „klasy Wygotskiego", które są znakomitymi wskazówkami dla konstruktywistycznego nauczyciela:

1*. Uczenie się i rozwój są działaniami społecznymi, współpracującymi.

2.    Strefa Środkowego Rozwoju może służyć jako wskaźnik do planowania lekcji i wypełniania go treścią.

3.    Uczenie się w szkole powinno odbywać się w wieloznaczeniowym kontekście i nie powinno być odizolowane od uczenia się i konstruowania wiedzy uczniów w „realnym świecie”.

4.    Pozaszkolne doświadczenia uczących się powinny być porównywalne z doświadczeniami szkolnymi.

2.2.4. Teoria kształcenia wielostronnego Wincentego Okonia

Przedmiotem teorii kształcenia wielostronnego jest złożony proces rozwoju człowieką dokonujący się pod wpływem oddziaływań dydaktycznych i wychowawczych. W swoich dążeniach do zapewnienia swoim wychowankom wielostronnego, harmonijnego rozwoju nauczyciel niejednokrotnie doznaje niepowodzeń. „Jedną z najważniejszych przyczyn tych niepowodzeń - pisze W. Okoń² -jest zachwianie równowagi we wszelkiej edukacji, w obecnych czasach zdecydowanie ukierunkowanej na rozwój intelektualny, przy wyraźnym lekceważeniu kultury uczuć i kultury pracy. Co więcej, jest to stwarzanie sztucznych barier między oddziaływaniem szkoły na umysły młodzieży oraz na jej uczucia, wolę i charakter”. Ten brak równowagi i harmonii oraz to rozgraniczenie jest zaprzeczeniem współczesnych badań w zakresie fizjologii i psychologii.

W zakresie fizjologii argumentem są wyniki badań nad rolami spełnianymi przez różne części mózgu. Współczesne wyniki tych badań dowodzą że organizacja pracy mózgu polega na komplementarnej interakcji obu wyspecjalizowanych (lewa -kontroluje mowę, prawa - przetwarzanie przestrzenno-czasowe) półkul, którym

1

P. E. Doolitlle, Vygolsky i zonę of proximal development as a iheoretical foundalion for cooperation leaming. .Journal on Excellence in College Teaching", 1997, 8(1), pp. 83--103.

2

^u W. Okoń, Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej. Warszawa 1997, s. 192.