22

40

Ogólny błąd poprawek wynosi:

oraz przedział błędu:

1,0’ ś nip S 2J'

0,9* ś nip £ \\ gdy mierzono obniżenie widnokręgu Ogólny błąd wysokości obserwowanej (ł^) oznaczono symbolem m.

W dalszej części (rozdz. 3) w wartości m wyróżnia się dwa składniki: e i a - wartości błędów przypadkowych i systematycznych. Mówiąc ogólnie o błędach pomiarów lub obliczając wskaźniki dokładności serii pomiarów należy stwierdzić, że składnika błędu systematycznego nie da się określić. Wszelkie oceny oparte na rozkładzie normalnym mogą mieć uzasadnienie wówczas, gdy składnik o jest nieznaczny i występuje jednocześnie w kilku różnych źródłach o charakterze losowym. Ogólny błąd obliczony z poszczególnych składników wynosi:

±l2'śm_h<>ś2S    (2.10)

Doświadczenia własne autora z ostatnich lal wskazują, że lak określony przedział błędu jest raczej przedziałem błędów największych. Uwzględniając dokładniej panujące warunki pomiaru i zasady metodyki można uzyskać wyniki obarczone błędem połowy wartości (2.10) dolnej granicy przedziału Można także inaczej oceniać składowe błędu wysokości obserwowanej, analizując z osobna każdą wartość występującą w poprawkach i samym pomiarze wysokości. Pomiar wysokości charakteryzuje się błędem m o wartościach: ±0,5* dla Słońca. ±0,8’ dla gwiazd i planet Są to jednak wartości błędów przypadkowych. Błędy systematyczne (7) pochodzące od nachylenia sekstantu przy dużej wysokości wynoszą od 0 do 3’. błąd osobniczy - do 0,2’. Błąd systematyczny pomiaru

łiad horyzontem nocy księżycowej, zależny od różnicy azymutu Księżyca i obserwowanej gwiazdy, zmienia się w granicach od +!' do *2'. Możliwe też są błędy systematyczne nieuwzględniania błędu stałego (s) sięgające od ±0,5' do ±l'_t dla starych sekstantów Obniżenie widnokręgu może wnosić błąd systematyczny < \\ w skrajnych przypadkach nawet 2' do 3*. Błędy wpływu refrakcji i parał aksy. szczególnie przy małych wysokościach Słońca i Księżyca, mogą dochodzić do ±0,3'. Wartości błędów systematycznych w konkretnych obserwacjach mogą być ujawnione i wyeliminowane tylko po obserwacjach i opracowaniu. Wstępnie może być jedynie określony rząd wielkości błędu systematycznego. Wartości błędów przypadkowych lub też ogólnych oszacowane /ostały powyżej wartościami błędów średnich (standardowych).

Błąd przypadkowy uwidacznia się rozproszeniem wyników pomiarów wykonywanych w zasadzie w nic zmienionych warunkach. Wartości błędów w poszczególnych pomiarach nie da się przewidzieć, jedynie można rozpatrywać takie prawdopodobieństwo. Zwykle określa się przedział błędu i prawdopodobieństwo wystąpienia wartości w danym przedziale:

P(|x)Sm) = <t>(l)- 4>(-l) = 2<$(l) = 0,683

w którym:

O - funkcja Laplacc’a, wartość wybierana z tablicy.

[Prawdopodobieństwo pojawienia się wartości błędu przypadkowego w przedziale ±m wynosi 68,3%. Wielokrotności (podwielokrot-ności) przedziału błędu standardowego charakteryzują się następującym prawdopodobieństwem:

	0,674 m	m	1.96 m	2 m	238 m	3 m
p	50%	68.3%	95%	95,4%	99%	99,7%