23999 IMG"19 (7)

których uczniowie udzielają odpowiedzi nu trzy pytania musza być podpi^

Z praktycznego punkiu widzenia warto zastosować różne kryteria popularności poprzez odniesienie wyborów do odmiennych sfer aktywności wychowanko*, np. nauki, zabawy, aktywności pozaszkolnej (przykładowe pytania: Z kin chciałbyś uczyć się do klasówki?, Kogo zaprosiłbyś na prywatkę?, Z fan możesz porozmawiać o kłopotach i zmartwieniach?), ograniczając liczbę wyborów do trzech osób. Ważne też, by nie ujawniać publicznie wynikła badania socjometryczncgo, a także nie stosować pytań odrzucenia, szczególnie w stosunku do uczniów młodszych. Tak sformułowane pytania mogą bowiem naruszać płynną w tym wieku i nieustabilizowaną dynamikę koleżeńskich sympatii i antypatii. Prośba o uzasadnienie odpowiedzi daje pełniejszy cbw stosunków panujących w klasie, ale i przedłuża czas badania.

Wyniki badania socjometryczncgo można przedstawić w tabeli lub as socjognroie (zwykłym lub kołowym). W pierwszym przypadku otrzymany jedynie ogólną liczbę wyborów, jakie uzyskał uczeń, co daje informacje

0    jego pozycji i popularności w zespole. W drugim przypadku możemy poprzez ograniczenie dokonanych wyborów, a także zaznaczenie ich kolejności (pierwszy, drugi, trzeci) i kierunku (wzajemny, jednostronny), wyciągnąć bogate informacje na temat grup na terenie klasy, wzajemnych sympatii

1    antypatii, istnienia gwiazd i osób marginalizowanych czy izolowanych przez zespół. Wiedzy takiej nauczyciel użyć może do kształtowania przywództwa w klask, np. podczas wyborów samorządu czy przydzielania zadań wychowawczych, a także stosowania technik społecznej oceny (sąd koleżeński). Na niepowodzenie skazane tą na ogół próby zmiany wzorców atrakcyjności interpersonalnej dokonywane jedynie drogą werbalizacji własnej, często odmiennej od uczniów, opinii na temat ich kolegów. Konieczne jesi tu zarówno umiejętne aranżowanie sytuacji wychowawczych, oddziaływanie za pomocą przykładu, sprzężenia zwrotnego czy stymulowania właściwej oceny sytuacji i czynów w drodze negocjacji (pauz tn.in. techniki Gonłonowskie, analiza transakcyjna)'**.

Opisane wcześniej zagadnienia: cechy i procesy w obrębie klasy szkolnej, a także jej struktura wraz z osobowością nauczyciela pośrednio tworzą klimat klasy szkolnej. Bywa on określany jako „atmosfera klasy" bądź precyzyjniej jako

'• Pttfiwaą T. Gordon, UJctanwwle ta poruttk, tarty** Wydawr !«M.

204

1

dy**i)rf)Tti i ych< i c/ydi’“

Dyskusyjne jc«. w jakim stopniu klimat stanowi, mówiąc słowami Łfwnnilirr projekcję osobowości zawodowej nauczycieli a także to _pi jlc reguły fc wyrażone są axpłkłie_t me zaś tkwią implicite w dritbmicfc, które pozwalają je wydobywać i uświadamiać sobie uczniom dopiero wtedy, pty nauczyciel da się poznać jako osoba łagodna, czy przeciwnie - surowa i konsekwentna w działaniu

IKadoino jednak a pewnością o klima w decydują bezpośredmo dwa czynniki:

- Mory! interakcji sposób, w jaki nauczyciel zwraca się do uczniów, czy dany ich Życzliwym zainteresowaniem, uwzględnia ich potrzeby, dostrzegł indywidualność (określany jako zimny lub ciepły); rozkład władzy w klasie - styl kierowania uczniami, sposób rozwiązywani# sytuacji (rodnych i podejmowana decyzji przez nauczyciela, często określany za pomocą kontinuum auiokraiyczny-demokratyczny^1m Uwzględniwszy je, wyróżniamy następujące typy klimatów:

Wunit bezosobowego profesjonalizmu jego istotąjest fakt, że nauczyciel występuje jako reprezentant pewnych, uniwersalnych wartości, takich jak: obiektywizm, systematyczność, skrupulatność, stawiając uczniom wymagana. jakich sami me postawiliby wobec siebie. W aspekcie kolorytu interakcji i rozkładu władzy, klimat ten może przybierać postać autokra-tyc/no-/yczliuą bądź auiokratyczno* wrogą. Nauczyciel sam podejmuje decyzje ważne dla życia klasowego i jego uczestników, w pierwszym przypadku jednak pragnie działać na korzyść ucznia, wyjaśnia z jakiego powodu są one konieczne, wspiera uczniów W drogim - myśli raczej

0    okazaniu dystansu wobec wychowanków, zapewnieniu sobie swobody działania, zaprowadzeniu ładu poprzez narzucenie decyzji, którym nas towarzyszy argumentacja. Ze względu na strukturę, tak samej klasy, jak

1    zadać dydaktycznych, towarzyszy on klasom o struktura centralnej, homogenicznym, nastawionym na os lęgnięcia, gdzie głównym kryterium atrakcyjności interpersonalnej są dobre oceny i inne osiągnięcia szkoła. Stosunki między nauczycielem a uczniami oparte są o staodirdy merym-

m jt Kontrrcwikii opcń., l 134

w WtyiumMffntu §*ył dcmokrntycay c«y auaikraryany będrn *M*ąfchMi H