28504 SNB14120

wswczęi ślimacząc, iż zabiegi te „usprawniają :m sam proces wycałowania. a ściślej mówiąc jego skuteczność. H. Schoenebeck i M. Mead są Trfgnta ze takie „niewinne” stosowanie czy przyznawanie nagród w ns-czvm xae narusza rooralDO-etycznych norm wychowania. Twierdzą że są to zabiegi Ktergesicbt (czysiego sumieniaj." W kontekście zarysowanych ta rozważań i stanowisk w kwestiach wychowawczych w zakresie stosowania kar i nagród rodzi się fundamentalne pytanie: czy mozu stworzyć teorię kar i nagród na tyle trafną i ogólną, aby sprowadzić ją do zasad samej metodologii i dyrektyw o wymiarze praktycznym czy łez uformowanie takiego systemu teoretycznego jest niewykonalne.²’

Jest kwestią niepodważalną, że praktyka ludzka zgromadziła w :t mierze ogrom spostrzeżeń. Rodzi się więc retoryczne pytanie, czy ten zbiór doświadczenia judzkiego nadaje się do „obróbki” teoretycznej, czy tez zostanie on nada! niewyczerpanym źródłem spostrzeżeń natury czyste praktycznej, bądź też heurystycznej?

Oczywiście, każda suma spostrzeżeń ogólnoludzkich nadaje się m refleksję natury' filozoficznej. Natomiast kwestią zupełnie odrębną jest transformacja tej refleksji na grunt codziennego doświadczenia.

W naszych rozważaniach doszliśmy do konkluzji, iż zagadnienia kar* jak i nagrody jako środków wychowania są problemem wychowawczym znacznej rangi. Jest to zarazem problem niezwykle powikłany. Wadliwe czy też niewłaściwe stosowanie systemu kar i nagród może czasami prowadzić do nieodwracalnych skutków deprawujących wychowania W tym sensie kategorie kary i nagrody stanowią jeden z centralnych zagadnień filozofii wychowania. Wymaga on głębokich interdyscyplinarnych studiów specjalistycznych. Waga problemu jest nie tylko natury teoretycznej, lecz w tym samym stopniu rangi praktycznej. Namysł nad istotą kar. i nagrody, ich znaczeniem w procesie wychowania pozwala głębiej zastanowić się nad ich właściwym stosowaniem po to, aby ewentualnie uniknąć błędu lub zminimalizować wszelkie dewiacje, jakie mogłyby wyniknąć z niewłaściwego ich stosowania.

Z tą myślą właśnie i w tym celu uznaliśmy za stosowne zarysować owo zagadnienie jako ważny problem teorii wychowania. Autor tej pracy uważa, że poważny wkład w tę problematykę badawczą obok pedagogów pomp wnieść psycholodzy i socjologowie, a także ludzie życia publicznego. Są to bowiem zagadnienia mieszczące się w specyfice badawczej tychże nauk, toteż należy traktować je interdyscyplinarnie.

Stosowanie kar i nagród w dzisiejszym świecie jest codzienną praktyką. Tym bardziej więc wyłania się potrzeba pogłębionych studiów nać

ta problematyką badawczą. Swoją istotą i rangą ogólnoludzką wykracza ona bowiem daleko poza samą pedagogikę i obejmuje takie dziedziny wiedzy jak socjologia, nauka o społeczeństwie czy antropologia kulturowa. Wydaje się, że jest to centralny problem pedagogiki aksjologicznej

Przypisy do rozdziału VII

¹ Właśnie jako sankcje, a więc konsekwencje za czyny dobre, lub zis.

³ Grek Poliubłiusz (Polibios) z wykształcenia historyk (II wiek pjG-e.) By! icz An*t%r*rm Związku Achajskiego. Dostał się do Rzymu poprzez niewolę. Interesowały go wydrze-ma historyczne i społeczne. Szczególnie zajmował się zagadnieniami wychowana Spisał dwa traktaty o wychowaniu i 40 ksiąg z dziedziny historii powszechnej ³ G. Kerachensteiner, Der Begriff der Arbeśtuchuie. MOnchen 1912, s 76

*    J. Dewey, Morał principles im education. Oxford 1916, s. 77.

*    A. Kościółek, Tytus Lrwrusz, Dzieje Rzymu od założenia miasta. Wrocław 1968, s. 173.

‘ Fabiusz Piktor, Annałes Morimi. Fułda 1343 Bd IV, s. 07.

' H. Schoenebeck, Freundschafi mis Kindern. Mainz 1990, s. 7.

^I    A. Kościółek, Tytus Ltwiusz, tamże, s. 203.

*    H. R- Eckkerd, Aufsrieg und Niedergang der rtmiscken Weil. Berlin 1972, Bd L, s. 24 " Tamże, s. 39.

^II    Plutarch, Moralia II PWN. Warszawa 1988, s. 78.

^a F. Brentano, O źródle poznania moralnego. Warszawa 1989, s. 69.

⁰ Na ogół uznaje się, że stosowanie systemu kar i nagród jest tak zwanym działaniem „korygującym**. Lecz niestety czasami do korygacji wychowawczej nie dochodzi. ^u Wbrew niektórym utartym poglądom ani kara, ani nagroda nie przynoszą oczekiwanych skutków wychowawczych. Rozumowanie, wedle którego kara lub nagroda przynoszą zamierzony skutek, posiada charakter statyczny.

Kara i nagroda zatraciłyby swoją wyjątkowość. Stałyby się zdarzeniami zwykłymi, pospolitymi.

^M MOnch, Philosophie der Pedagogik. Leipzig 1906, s. 382.

¹⁷ W życiu człowieka dorosłego zachodzi więcej sytuacji „pretendujących” do pojawiania się zjawiska kary i nagrody.

“ i. Dewey, tamże, s. 183.

° W. Heissmann, Strefę und Belohung. Munster 1955, s. 169.

*    R. Hirzel, Der Dialog. Hildesheim 1963, cz.II, s. 70. ⁿ Tamże, s. 122.

ⁿ K. Huppertz, Die morałische Krise in gegenwirtiger Weli. Stuttgart 1986, s. 17 ^D Tamże, s. 32. ^u Tamże, s. 28.

²⁵ Tamże, s. 41.

*    H. Schoenebeck, Statt Erziehmg. Mainz 1991, s. 14.

^r Uformowanie teorii zawsze jest możliwe, o ile tylko przyjmie się odpowiednie założenia i aksjomaty.

95