33191 IMG#36

20 Mste »Ww .\vnvtvłj terroryzmem morskim

Po II wojnie światowej jako pierwsze taką formę walki przyjęty dwie działające na terenie Palestyny organizacje ży. dowskie: Naixxiowa Organizacja Wojskowa (hebr. Irgoun Zwoi Leumi) oraz Bojownicy o Wolność Izraela (hebr. Lohomei He-rut Isrttel)* zwani też Grupą (Bandą) Sterna. Pierwsza z nich była odpowiedzialna m iii. za wysadzenie w powietrze hotelu ..Król Dawid* w lipcu 1946 r. oraz za zabójstwo dwóch brytyjskich podoficerów¹ w lipcu 1947 i\, druga zaś dokonała zamachu na brytyjskiego ministra ds. Bliskiego Wschodu lorda Mayone w listopadzie 1944 r. oraz przedstawiciela ONZ ds. nadzoru podziału Palestyny Fulko Bemadotte w 1948 r.² Ter-roryzm żydowski wymierzony w brytyjskie władze mandatowe³ miał jednak niewielki zasięg terytorialny, ograniczony do brytyjskiego mandatu i w zasadzie wygasł po utworzeniu państwa Izrael.

Do kolejnego nasilenia aktów terroryzmu (tzw. trzecia fala) doszło na przełomie lat 60. i 70. Akty przemocy stały się wówczas udziałem zarówno ugrupowań narodowowyzwoleńczych i separatystycznych, jak i ruchów skrajnej prawicy oraz lewicy. Kres tej fali terroryzmu był następstwem rozpadu bloku komunistycznego i dekompozycji Związku Radzieckiego.

Obecnie można zauważyć w działaniach terrorystycznych pewną prawidłowość, uzasadniającą określenie ich mianem czwartej fali. Terrorem posługują się przede wszystkim funda-mentaiistyezne organizacje islamskie dążące do obalenia władz

Terroryzm i jego cola we wspókmftych stosunkach n^iyfiandowydi 21

swoich krajów i zbudowania w nich „państw islamskich^M oraz wyrugowania z nich wpływów państw zachodnich, przede wszystkim Stanów Zjednoczonych. Często dążą one do przeniesienia działań na obszar państw zachodnich. Przejawem tego były zamachy na obiekty amerykańskie 11 września 2001 r. i na pociągi podmiejskie w Madrycie 11 marca 2004 r.

Współczesny terroryzm jest zjawiskiem złożonym i wielopłaszczyznowym, a w związku z tym niezwykle trudnym do precyzyjnego i jednoznacznego zdefiniowania. Usiłuje tego dokonać kilka dyscyplin naukowych, koncentrując się przy tym na najistotniejszych ze swego punktu widzenia aspektach definiowanego zjawiska.

Jedna z definicji psychologicznych postrzega np. terroryzm jako następstwo urazów psychicznych doznanych w dzieciństwie przez sprawców. Z tego punktu widzenia „stanie się terrorystą stanowi akt odwetu za rzeczywiste i urojone krzywdy doznane od społeczeństwa ojców akt odwetu na społeczeństwie, które skrzywdziło rodziców [...], akt, który ma ich odróżnić od rodziców lojalnych wobec reżimu [...], akt lojalności wobec rodziców przez reżim skrzywdzonych” ^u.

Socjologia podejmuje próbę zdefiniowania terroryzmu jako przejawu frustracji grup społecznych, które nie mogą odnaleźć się w ramach zastanej, funkcjonującej struktury społecznej. Antidotum na tę frustrację jest wiaśnie godząca w społeczeństwo przemoc^{4 5}.

Przedstawione próby zdefiniowania terroryzmu są bez wątpienia słuszne, ale dla umiejscowienia tego zjawiska wśród innych procesów społecznych mają one znaczenie drugoplanowe. Z punktu widzenia interesów państwa najistotniejsze jest określenie terroryzmu z punktu widzenia prawa międzynarodowego i wewnętrznego, politologii i nauk wojskowych.

1

* Mord ten. któremu nadano formę „egzekucji” przez powieszenie, był odwetem za skazanie i stracenie trzech członków Irgunu aresztowanych przez Brytyjczyków* podczas ataku na więzienie w Akrze w kwietniu 1947 r.

2

P. Johnson. Historia Żydów* Kraków* 1993. s. 556-559; Encyklopedia terroryzmu.... 279-375.

3

¹⁹ Istnieje nawet teoria, ze to wiasnie kampania terrorystyczna prowadzona przez Irgun Z wat Leumi i Grupę Sterna odegrała zasadniczą rolę w zmuszeniu Brytyjczyków do opuszczenia Palestyny, która znajdowała się pod ich mandatem. Por.: J.M. Cohen, Palestine and the Great Po-tcers. Princeton 1982. s. 270-276.

4

   J.M., Notes of psychdinamic Theory of Terrońst Behamor; «Aa Inter -nationale Journal” 1984. nr 3. s. 234.

5

   T. Aleksandrowicz. Problemy ochrony przed terroryzmem mdyirad*-alnym i państux>wym. Warszawa 1988. s. 10.